NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

GERWIN TAMSMA
Volgende week ontvangt regisseur Elia Kazan (geboren Kazanjoglou, Constantinopel, 1909) een inmiddels fel omstreden 'ere- Oscar' voor zijn gehele werk. Hoewel East of Eden (1955) algemeen als zijn beste film wordt beschouwd, blijkt het met vijf Oscars bekroonde On the Waterfront (1954) de sleutelfilm in zijn oeuvre, wegens de overeenkomsten tussen de dilemma's waarvoor Kazan en protagonist Terry Malloy geplaatst werden.

In 1952 moest Kazan getuigen voor de 'House Un- American Activities Committee'. Hij gaf toe lid te zijn geweest van de Communistische Partij en om in de filmbusiness te kunnen blijven werken, noemde hij uiteindelijk acht collega's die eveneens lid waren geweest. In het grimmige On the Waterfront speelt Marlon Brando ex-prijsvechter Terry Malloy die als lakei van de corrupte havenarbeidersvakbond de eindjes aan elkaar knoopt. Hij heeft zichzelf lang geleden verraden. Uit loyaliteit aan zijn mafiose broer Charlie (Rod Steiger) verkocht hij een grote wedstrijd voor een paar rotcenten: ,,I could've been a contender, I could've been somebody, instead of a bum, which is what I am'', luidt het beroemde verwijt.

Dat de vergelijking tussen Malloy's en Kazans positie mank gaat, neemt niet weg dat klikken een ongewenste vorm van eerlijkheid tegen de 'anderen' is, en afhangt van de inschatting van de eigen positie. ,,Which side are you with?'' wordt Terry gevraagd. ,,Me, I'm with me'', luidt zijn antwoord, maar de omstandigheden dwingen hem dat standpunt te verlaten.

Hoe het ook zij (Kazans versie staat in zijn autobiografie), als kunstwerk staat On the Waterfront nog altijd fier overeind. De combinatie van Kazans superieure acteursregie met het sfeervolle realisme van de New-Yorkse kaaien, cafés en armoedige dokwerkershuizen, maakt de film tot een tijdloos, ontroerend drama.

Voor Kazan, die in vele films blijk gaf van fijnzinnige betrokkenheid bij underdogs, is het tragisch dat zijn medestanders in het weer opgelaaide debat uit het conservatieve kamp komen. Die Oscar maakt hem - ironisch genoeg - het laatste slachtoffer van McCarthy's heksenjacht.

On the Waterfront (Elia Kazan, VS, 1954). BBC1, 01.00-02.45u.