NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

BIRGIT DONKER
Nu de eeuwwende nadert bestaat er een ontembare neiging om 'mensen van de eeuw' uit te roepen. Zo werd Cruyff Europees voetballer, en Drees Nederlands politicus van de eeuw. België heeft nog niemand verheven tot deze status, maar de Vlaamse publieke omroep achtte de tijd wel rijp om terug te blikken op 'grote figuren uit de Belgische politiek'.

Ze kwamen uit bij drie mannen die een stempel hebben gezet op de naoorlogse politiek: de socialisten Achiel van Acker en André Cools en de christen-democraat Theo Lefèvre. Krokodillen worden ze in België genoemd, deze politici van de oude stempel. De eerste in de serie, Van Acker, heeft veel gemeen met 'vadertje Drees'. Zoals de laatste het politieke gezicht van Nederland in de jaren vijftig was, valt de politiek in België van 1945 tot 1960 grotendeels samen met de biografie van Van Acker. Hij hervormde het stelsel van sociale zekerheid, verhoogde pensioenen en was legendarisch zuinig. Zijn zoon vertelt hoe zijn vader kromme spijkers recht sloeg, goedkope miswijn dronk en letterlijk de touwtjes aan elkaar knoopte om ze opnieuw te kunnen gebruiken. Van Acker (1889-1975) klom op van een Brugse mandenvlechter tot Belgisch premier. Hij wordt in de documentaire afgeschilderd als een autoritair maar bekwaam politicus en wordt zelfs een beetje verheerlijkt. Van Acker is vooral de geschiedenis ingegaan als 'Asiel Sarbon': hij zorgde dat België de voor de benodigde steenkool kon produceren door Italiaanse gastarbeiders naar zijn land te halen. De jaren vijftig werden in België politiek beheerst door de schoolstrijd. De socialisten wilden snoeien in de subsidies, wat leidde tot felle protesten uit christelijke hoek tegen het 'antiklerikaal regime' geleid door Van Acker. Het leidde tot marsen op Brussel, waarvan de grootste 250.000 demonstranten trok - bijna net zo veel als de 'Witte Mars' in het najaar van 1996. De schoolstrijd veroorzaakte in 1958 een verkiezingsnederlaag van het kabinet Van Acker. Van 1961 tot een jaar voor zijn dood was de socialist nog Kamervoorzitter. De schoolstrijd bracht een andere politicus op de voorgrond, de christen-democraat Lefèvre (1914-1973). Tijdens de schoolstrijd leidde hij een verboden betoging in Brussel en werd door de demonstranten op de schouders getild. Gesterkt door deze populariteit leidde hij zijn partij met harde hand. In 1961 werd hij premier van een rooms-rode regering. ,,Ik houd van de macht'', bekende Lefèvre. Maar na vier jaar werd zijn coalitie ongenadig weggestemd. Drie jaar later werd Lefèvre nog benoemd tot minister van Wetenschapsbeleid, later volgde degradatie tot staatssecretaris. Hij werd ziek en overleed in 1973, nog geen zestig jaar oud. De portretten van de politici zijn gebaseerd op archiefbeelden, spotprenten, recente interviews met kinderen en vrienden en oude interviews met de politici zelf. Het portret van Lefèvre is boeiender dan dat van Van Acker, omdat het meer laat zien van de mens achter de politicus. De mens die naar de Verenigde Staten trok om de zware verkiezingsnederlaag te boven te komen. De mens bovendien die leed onder de zelfmoord van zijn oudste zoon. De laatste politicus in de serie is beter bekend in Nederland - niet wegens zijn leven, maar wegens zijn dood. De Luikse socialist Cools werd in 1991 neergeschoten. De huurmoordenaars zijn na jaren speurwerk gevonden, maar de opdrachtgever loopt nog altijd vrij rond. Het onderzoek naar de moord leidde tot de Agusta-smeergeldaffaire, die vorig maand uitmondde in de veroordeling van socialistische kopstukken, onder wie voormalig NAVO-baas Willy Claes. Dat deel van het verhaal is ook in Nederland genoegzaam bekend. Minder bekend is de politicus Cools, die zo lang en autoritair de Luikse voorstad Flémalle leidde dat hij 'de meester van Flémalle' werd genoemd, maar die ook landelijk een rol speelde. Cools was een van de laatste 'volkhuissocialisten' die contact met de basis van het grootste belang achtte. Of, zoals hij het zelf verwoordde: ,,Ik ben de partij alles verschuldigd, de partij is mij niets verschuldigd.''

Histories: 'En de krokodillen spraken'. Dinsdag, Van Acker, Canvas, 20.55-21.45u.