NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

TWEEHONDERD JAAR ministerie van Justitie is dit jaar gevierd met een dik gedenkboek, een aparte essaybundel en een feestbijeenkomst in het Circustheater. Na de rellerigheid van de laatste jaren is het departement wel een beetje verfomfaaid, zoals het fraai werd getypeerd in een krantencommentaar, maar dat stond niet in de weg aan wat een der aanwezige Kamerleden typeerde als ,,een tamelijk hoog tjakka-gehalte'' van het Justitie-feest.

De justitiële kring had dit jaar een ander eerbiedwaardig jubileum te vieren, maar dat moest het Ratelbandgevoel geheel ontberen. De reclassering bestaat 175 jaar. ,,Bestaat dat nog, reclassering'', was de typerende reactie van een sociologe toen zij werd gevraagd voor een onderzoek ten behoeve van het jubileumboek. ,,Bestaat de reclassering dan nog'', echoot zonder waarneembare ironie een ervaren hoogleraar aan een van de juridische faculteiten op een recente promotiereceptie.

Toch is 175 jaar reclassering in Nederland niet niks. Wat eens begon als ,,zedelijke verbetering van gevangenen'', groeide uit tot een typerend facet van een strafrechtspleging die streeft naar een menselijke maat. Dat is een kwaliteit die niet dient te worden verward met soft, zoals men dat tegenwoordig graag noemt. Een humane strafrechtspleging ziet de verdachte als medemens, maar kan hem of haar juist daarom direct aanspreken op de eigen verantwoordelijkheid. Dat hoeft helemaal niet zachtzinnig te zijn.

TEGENWOORDIG STAAT de strafrechtspleging in een zakelijke toonzetting van doorloopsnelheden en kengetallen. Het maatschappelijk klimaat is onmiskenbaar punitiever geworden. Het gevolg voor de reclassering is dat alleen de kansrijke cliënten tellen. Dat klinkt vreemd als men bedenkt dat juist de misfits uit de samenleving zijn oververtegenwoordigd onder de klanten van de justitie. Toch kiest Reclassering Nederland nu al weer enkele jaren met zoveel woorden voor ,,die groepen waar het maatschappelijk effect het grootst is''. Wil men dan dat de losers rustig dóórrecidiveren? De directeur van Reclassering Nederland zit niet met deze vraag. Hij bepleit levenslange opsluiting voor onverbeterlijke pedoseksuelen. Dat is een categorie waarvan de ervaring leert dat zij bij uitstek in aanmerking komt voor de nieuwe longstay-afdelingen in de tbs-klinieken. Maar minister Korthals (Justitie) wijst er met nadruk op dat ook in deze eindstations een ,,behandelingsinspanning'', zij het bescheiden, wordt gedaan. De minister weigert met andere woorden mensen geheel af te schrijven, hetgeen in de eigentijdse reclasseringsaanpak kennelijk geen punt meer is.

ER IS NOG IETS anders veranderd bij de reclassering. Zij heeft van meet af aan in het teken gestaan van het particulier initiatief. Dit had een bijzondere betekenis omdat het de reclassering een brugfunctie gaf tussen de strafrechtspleging en de vrije maatschappij. Hulp van betrokken burgers om oud-delinquenten weer aan de slag te helpen was een belangrijk ingrediënt van de wederaanpassing van de veroordeelde aan de maatschappij. Bevlogen vrijwilligers konden tegelijk de wel eens tot zelfgenoegzaamheid neigende magistratuur voorzien van een kritische noot. Toch waren het geen softies die de reclassering oprichtten, maar kooplieden die zich er van bewust waren dat recidive de samenleving veel geld kost.

De reclassering is inmiddels geprofessionaliseerd, de vrijwilliger is verdwenen, zelfs de jaarlijkse collecte is afgeschaft. Het particulier initiatief van weleer is tegenwoordig moeilijk te onderscheiden van een buitendienst van het ministerie van Justitie. De Stichting Reclassering Nederland heeft nog wel een eigen bestuur. Maar de band met het grote publiek - waar de reclasseringsklanten uit voortkomen en weer naar toe moeten - is weg.

ER ZIJN NUTTIGE activiteiten bij gekomen, zoals de uitvoering van taakstraffen. Maar wat is nog het onderscheidend vermogen van reclasseringsbemoeienis? Dit werk kan ook door anderen worden gedaan, noteert de Utrechtse strafrechtspecialist Kelk over het uitgeklede reclasseringsperspectief. Hij erkent: vroeger werd er soms te lang met cliënten aangemodderd. Maar nu is de slinger behoorlijk ver doorgeslagen naar de andere kant. Een niet onbetekenend aspect van de strafrechtscultuur dreigt verloren te gaan. Zo dat al niet het geval is.

Haalt de reclassering het volgende lustrum? Dát deze vraag wordt gesteld bij het 175-jarig bestaan is al typerend. Een bevestigend antwoord hangt er vooral van af of de reclassering de samenleving weer weet te vinden.

( a d v e r t e n t i e s )