NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Bill Gates was niet persoonlijk aanwezig in het gerechtsgebouw in Washington, waar gisteren het grote proces tegen Microsoft van start ging. Maar dat belette de advocaat van het Amerikaanse ministerie van Justitie niet om de befaamde oprichter en president van het concern, de rijkste man van Amerika, de pionier van de computer-industrie, meteen al op te voeren en aan te vallen.

Op tv-schermen verspreid door de afgeladen rechtszaal, toonde deze David Boies een paar korte fragmenten van een verhoor dat Gates in augustus onder ede was afgenomen. Meteen daarna liet Boies interne stukken en e-mails van Microsoft zien, die de verklaringen van Gates lijnrecht tegenspraken. De man met het bekende studentikoze gezicht, zo was de boodschap, is een onbetrouwbare, bikkelharde zakenman, die persoonlijk leiding geeft aan oneerlijke praktijken van Microsoft die onder de Amerikaanse anti-trustwetgeving streng verboden zijn.

In de zaak United States of America vs. Microsoft Corporation staat veel op het spel. Het machtigste land ter wereld sleept een van zijn machtigste en meest succesvolle ondernemingen voor de rechter, omdat het bedrijf zou proberen de vrije concurrentie de nek om te draaien. De uitkomst van het proces kan bepalen wie de komende jaren, en wellicht zelfs de komende decennia, de computertechnologie en het internet zal beheersen. En gezien het toenemende belang van internet voor het dagelijks leven, kan het proces grote gevolgen hebben voor veel mensen.

Op de eerste zittingsdag was de belangstelling van de media dan ook groot - zij het ook weer niet zo groot als ruim twee maanden geleden voor Monica Lewinsky, die toen in hetzelfde gebouw achter gesloten deuren werd verhoord over haar verhouding met president Clinton. Advocaten, journalisten, vertegenwoordigers van de computerindustrie en andere belangstellenden stonden gisteren vele uren in de rij om een plaatsje te bemachtigen op een van de harde, houten bankjes in de rechtszaal van rechter Thomas Penfield Jackson.

Het proces, dat naar verwachting zeker een week of zes zal duren, draait om de beschuldiging van het ministerie van Justitie en twintig deelstaten dat Microsoft met zijn besturingssyteem Windows een monopoliepositie heeft. Die positie zou Microsoft misbruiken om bij zoveel mogelijk andere produkten de concurrentie, en daarmee op den duur ook de innovatie, illegaal te onderdrukken. Microsoft ontkent de aantijgingen.

Gisteren mocht advocaat David Boies, namens Justitie, zijn openingsbetoog houden. Microsoft komt vandaag aan de beurt, maar de aanvoerder van het juridische team van het bedrijf, William Neukom, verklaarde tegenover de pers alvast dat de tegenpartij slechts holle woorden had gebruikt en uit hun verband gerukte citaten.

Volgens Justitie probeerde Microsoft in juni 1995 op een onwettige manier een ernstige bedreiging van zijn positie af te wenden. Het bedrijf Netscape had groot succes met zijn zogeheten internet browser, de software die gebruikers toegang geeft tot het internet. Microsoft vreesde dat het produkt van Netscape, samen met de programmeertaal Java, de ongenaakbare positie van Windows zou aantasten, terwijl toen juist het nieuwe programma Windows 95 op het punt van uitkomen stond.

Tijdens een bijeenkomst in het kantoor van Netscape zouden functionarissen van Microsoft de concurrent hebben voorgesteld om de markt voor browsers maar onderling te verdelen. Toen Netscape dat aanbod afsloeg zou Microsoft zijn positie als producent van Windows, het besturingssysteem van meer dan 80 procent van alle computers in de wereld, misbruikt hebben om de browser van Netscape, die Navigator heet, uit de markt te drukken ten gunste van de eigen browser Explorer.

Bill Gates in het nauw

Toen Gates afgelopen augustus door Boies werd verhoord, zo lieten de videofragmenten die gisteren in de rechtszaal vertoond werden zien, zei hij niets te maken te hebben met de bijeenkomst met Netscape. ,,Ik had geen idee wat Netscape deed.''

Maar Boies presenteerde gisteren interne memoranda die Gates kort voor de ontmoeting aan medewerkers had gestuurd, met de dringende aansporing een overeenkomst met Netscape te sluiten.

Ook toonde Boies een fragment waarop een ongemakkelijk kijkende Gates vertelt dat een van zijn medewerkers opperde dat Microsoft een belang in Netscape zou nemen, maar dat hij zelf dat geen goed idee vond.

Een e-mail van Gates, geschreven kort voor de bijeenkomst met Netscape, vermeldt echter: ,,We zouden hun als onderdeel van de deal geld kunnen geven, of zelfs een deel van hen kunnen kopen of zoiets.'' Gates is door geen van beide partijen als getuige opgeroepen en hij zal naar verwachting in het hele proces niet getuigen.

Een van de oprichters van Netscape, Marc Andreessen, zou de bijeenkomst met Microsoft later, met een knipoog naar de film The Godfather, vergelijken met ,,een bezoek van Don Corleone: ik verwachtte de volgende ochtend een bloederige computermonitor in mijn bed aan te treffen''.

Zoals de advocaten van Justitie kunnen putten uit interne stukken van Microsoft, zo kunnen de advocaten van Microsoft naar verwachting hun voordeel doen met interne documenten van Netscape. Daaruit zou blijken dat niet de dominantie van de reusachtige concurrent het grootste probleem was, maar vooral de gebreken van het eigen product. De topman van Netscape, Jim Barksdale, zal naar verwachting de eerste getuige van Justitie zijn en mogelijk vandaag al aan het woord komen.

Aanvankelijk leek Justitie zich uitsluitend te richten op de rol van Microsoft in de strijd tussen de browsers.

Maar gisteren bleek dat de overheid de zaak wil verbreden en probeert te bewijzen dat Microsoft zich schuldig heeft gemaakt aan een gedragspatroon van concurrentie-vervalsing en misbruik van zijn machtspositie. Dat zou niet alleen blijken uit de confrontatie met Netscape, maar ook uit contacten van Microsoft met vooraanstaande ondernemingen als America On-Line (AOL), Apple, Intel, Gateway, Sun Microsystems, Intuit en AT&T.

De rechtszaak tegen Microsoft is in de Amerikaanse pers al uitgeroepen tot ,,Het Proces van de 21ste eeuw''. Maar opmerkelijk was dat bij deze juridische veldslag in de computerwereld, juist met de bediening van de machines waar het allemaal om gaat, op de eerste dag al het een en ander pijnlijk mis ging.

Terwijl advocaat Boies met zijn raspende stem achter elkaar de beschuldigingen aan het adres van Microsoft uiteenzette, zorgde een assistente achter een beeldscherm ervoor dat ter illustratie bij het betoog van de jurist steeds belastende interne stukken van Microsoft verschenen op een groot scherm aan de muur en op kleinere beeldschermen die verspreid door de rechtszaal waren opgesteld. Maar herhaaldelijk bleek het gewenste document niet op te vissen uit het elektronische geheugen.

En soms veranderden cruciale passages, die de advocaat even uitvergroot wilde zien, met een klik van de muis in een onleesbare brij van lichtgroene gothische lettertjes - tot hilariteit van de zaal en tot wanhoop van de assistente. Op zijn minst op dit punt moeten de mannen van Microsoft Justitie een lesje kunnen leren.