NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

NU HET ENE LAND na het andere wordt meegesleept in de economische neergang, klinkt steeds vaker de roep om hervorming van de internationale financieel-economische architectuur. Zoals deze week bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York. In dit diplomatieke praatcircuit gaat het dit jaar niet alleen over de grote politieke vraagstukken, maar ook over de financieel-economische crisis in de wereld.

Daar is alle aanleiding voor. De verbeteringen in de levensstandaard van de bevolking in ontwikkelingslanden worden weggevaagd, de valutareserves van de centrale banken smelten weg. Na Zuidoost- en Oost-Azië staan de Zuid-Amerikaanse landen op het punt van omvallen. Een scala aan specifieke factoren - begrotingstekorten, overgewaardeerde munten, gedaalde grondstoffenprijzen, nerveus flitskapitaal - versterkt daar de crisisstemming. Onder meer de Braziliaanse, Argentijnse en Sri-Lankese regeringsvertegenwoordigers bij de VN wezen op de noodzaak de crisis te beheersen. De vraag is: in hoeverre zijn de instituties die hiervoor in het leven zijn geroepen, het Internationale Monetaire Fonds en de Wereldbank, hiertoe nog in staat?

De bereikte resultaten van het afgelopen jaar stemmen niet hoopvol. Als overwerkte brandweerman heeft het IMF niet kunnen voorkomen dat de vlammen van land naar land oversloegen. De omstandigheden zijn ook verre van ideaal. De Verenigde Staten, de grootste aandeelhouder, weigeren om een overeen gekomen contributieverhoging aan het IMF goed te keuren. Weliswaar heeft de Senaat hiermee ingestemd, maar het Huis van Afgevaardigden heeft de Amerikaanse bijdrage van 18 miljard dollar vorige week geblokkeerd. Het gevolg is dat het IMF over onvoldoende reserves beschikt om bij een volgende crisis in een grote economie (Brazilië bijvoorbeeld) financiële bijstand te kunnen geven.

Een tweede knelpunt bleek bij de aanpak van het IMF in Azië. Het gebruikelijke recept - renteverhoging, devaluatie, beperking van het begrotingstekort en van het tekort op de betalingsbalans - was volgens sommige critici de directe oorzaak van de verdieping van de Aziatische crisis. Het IMF was onvoldoende voorbereid op de combinatie van vrije instroom van buitenlands kapitaal en een onderontwikkeld bancair systeem. De snelheid waarmee speculatief flitskapitaal en vluchtkapitaal economieën konden ruïneren, was onderschat.

Hieruit heeft het IMF inmiddels enige lering getrokken. Het staat toe dat overheden in Aziatische landen hun begrotingstekorten laten oplopen om de economie niet nóg dieper te laten zakken en het heeft zijn mening over kapitaalliberalisatie herzien. In een rapport dat deze week is uitgekomen, stelt het IMF vast dat de combinatie van een zwak bancair systeem en de onbelemmerde instroom van kortlopend buitenlands kapitaal wel tot ongelukken móest leiden.

OP DE CONFERENTIE van Bretton Woods (1944) werden het IMF en de Wereldbank opgericht volgens de plannen van de Amerikaanse onderminister van Financiën White en de Britse econoom Keynes. Met de Amerikaanse president afgeleid door andere zaken, heeft de Britse premier Blair deze week het initiatief genomen voor een voorstel tot ingrijpende hervorming van de Bretton Woods-instellingen. De veranderde rol van een internationale institutie in de wereld van geliberaliseerd kapitaal zal daarbij centraal moeten staan. Over enkele weken, op de jaarvergadering van het IMF, zal blijken of de internationale gemeenschap in staat is om tot uitvoerbare aanbevelingen te komen.

Zie ook:
'IMF en Wereldbank reorganiseren' (21 september 1998)

( a d v e r t e n t i e s )