NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Raymond van den Boogaard
Er is een bepaald soort documentaires waarbij je niet weet of je nu met een verlate aprilgrap van doen hebt, of met een onwaarschijnlijk verhaal. Tot deze categorie behoort Een blanke koning van Bernd Mosblech, medegeproduceerd en gisteren uitgezonden door de IKON. De film gaat over dorpen in Ghana die blanken uitnodigen om hun 'koning' te worden, een vaag soort leidersfunctie die er mede op gericht lijkt, aansluiting te vinden tot geldelijke ontwikkelingsmogelijkheden uit het rijke Westen.

In de film worden eerst twee van zulke koningen geportretteerd: een Duitse kernfysicus en een Nederlander die hun rol met ernst spelen. Je weet niet wat je ervan moet denken: enerzijds is elke gulden of d-mark voor zo'n dorp natuurlijk mooi meegenomen. En als de prijs daarvoor het inpakken van een blanke met zang, dans en - naar soms lijkt ter plekke geïmproviseerd - ritueel is, wie zijn wij dan om de Ghanezen hun lucratieve lolletje te ontnemen?

Aan de andere kant schuilt er iets buitengewoon gênants in de situatie, als je het zelfvertrouwen ziet waarmee de Duitser en de Nederlander zich het 'koningschap voor ontwikkeling'', zoals de dorpsoudsten het graag uitdrukken, laten aanleunen. Met name de overdreven wijze waarop de vrouw van een van hen, door de dorpelingen grootmoedig bestempeld tot 'koningin-moeder', zich in de Afrikaanse dans stort - met van die locomotiefachtige armbewegingen die je vroeger bij ons zag tijdens demonstraties voor de vrijlating van Nelson Mandela - geeft sterk te denken.

Na een kwartiertje neemt de film een fascinerende wending. De geluidsman van de productie, een enigszins gesjochte Hongaar, wordt namelijk zelf aangezocht voor het koningschap. Eenmaal terug in Duitsland schaamt hij zich sterk voor de folkloristische flauwekul die hij - een kind uit de achterbuurten van Boedapest en sappelende freelancer - zich daar in Ghana heeft laten aanleunen. Hij waagt het evenwel niet om zijn onderdanen in de steek te laten en slaagt er zelfs in, 30.000 mark bijeen te brengen voor een paar projecten in het Ghanese dorp. Daaronder is een nieuw huisje voor een oude dorpsnotabel die, door geestesziekte geveld, zijn aanzien verdwenen zag maar door dat huis toch weer op een beetje achting mag rekenen. Tegen heug en meug blijft de Hongaar dus toch maar koning - al weigert hij om nog langer die malle lappen om zijn vervette lijf te hangen.

Aan deze buitengewoon rare, grappige en dus alleszins geslaagde film ging bij de IKON een wat eenvoudiger product vooraf - Ook zo op leeftijd van Pieter Visschers. Twee wat oudere homoseksuelen van beiderlei kunne kwamen daarin aan het woord over hun levenservaring, tegen de achtergrond van de moderne vrolijkheid van gay parades en gay games. Dat was niet oninteressant, al had ik - in plaats van al dat wezenloos gezwaai met paarse vlaggen en dergelijke - wel wat meer over het verleden willen horen.

Toch waren er mooie momenten: de oude voorlichtingsfilmpjes van het COC bijvoorbeeld. En vooral de wanhoop van de man bij zijn eerste bezoek aan een sociëteitsavond van het COC, toen hij de hele avond moederziel op een barkruk in de soos zat - zijn wanhoop vooral gevoed door het feit dat hem was verteld dat hij nu heel gelukkig was en vermoedelijk nooit meer gelukkiger zou worden, want hier werd je homoseksualiteit geaccepteerd en was je onder gelijkgestemden.

Goeie programma's van de TROS zijn niet dik gezaaid, dus is er alle reden om melding te maken van de aflevering gisteren van de serie De verhuizing. Zoals zich laat raden gaat het daarin om mensen die verhuizen en vooral de - voor een buitenstaander soms moeilijk te volgen - redenen waarom. Boeiend was het optreden van een bio-ecologisch architect, een figuur met een wichelroede die sterk naar Kees van Koten deed terugverlangen. Schilderingen uit het dagelijks leven ontaarden op de Nederlandse televisie vaak in schijnheilig geacteerd conformisme, maar de makers van De verhuizing weten daaraan te ontsnappen. Ze hebben kennelijk genoeg oog voor het lichtelijk absurde in de mens, om een geloofwaardig beeld op te bouwen.