Zie ook:
TEKST  REGEERAKKOORD 
ARTIKELEN  OVER  HET  ONTWERP-REGEERAKKOORD 

Ministerie van Financiën

G. ZALM (VVD); Zonder trucjes

Aantal ambtenaren: 31.500
Leeftijd: 46
Opleiding: HBS-A, economie aan de Vrije Universiteit
Loopbaan: ambtenaar bij de ministeries van Financiën en Economische Zaken. Directeur CPB, minister van Financiën Kok-I

'Ik wil de geschiedenis ingaan als de meest anonieme minister van Financiën', zei Gerrit Zalm in 1994 bij zijn aantreden als minister van Financiën. Hij heeft een tweede termijn nodig om dit te realiseren. Enige berekening zat wel bij zijn opmerking over de anonimiteit, zo bleek drie jaar later in de Volkskrant. ,,Hoog van de toren blazen wordt niet gewaardeerd. Vooral niet in mijn functie, in de dubbelrol als objectieve penningmeester en toch VVD'er. Een laag profiel versterkt mijn positie in het kabinet.''

Met een bagage van bijna twintig jaar financieel-economische kennis in de ambtenarij werd Zalm in 1994 minister van Financiën. Hij laat zich gelden als een ongetructe schatkistbewaarder. Strak financieel beleid, geen gesjoemel met de afspraken. Extra middelen kan niemand van hem krijgen. Zijn standaardgrap is de eerste jaren dat hij nooit geld op zak heeft, anders is hij het in het kabinetsberaad zo kwijt.

Faire omgangsvormen en een fatsoenlijk beleid vindt hij belangrijker dan partijpolitiek gewin. ,,De ministerraad moet als een team opereren [...] Als het allemaal via de afdeling handigheidjes, tussendoortjes, achterommetjes, trucjes en slimmigheidjes moet, kun je niet goed werken'', zei Zalm in NRC Handelsblad bij de presentatie van zijn eerste Miljoenennota. Gaandeweg is hem gebleken dat zijn directe omgeving politieker in elkaar steekt dan hem lief is. Ministers die opzetjes maken om hun gelijk te halen, zoals de PvdA'er Melkert van Sociale Zaken, drijven hem soms tot woede.

Rechtlijnigheid, soms overlopend in stijfkoppigheid, horen bij Zalm. In zijn openbare optreden compenseert hij dat door een gulle lach. Het geeft de 46-jarige minister een jongensachtig imago, wat nog wordt versterkt door zijn taalgebruik. Zalm is grof in de mond. Als hij spreekt over zijn toekomst in de politiek spreekt sluit hij niet uit dat hij ,,eruit geflikkerd wordt''. En altijd wanneer hij zulke woorden gebruikt volgt een lachsalvo. Spot en zelfspot gaan bij Gerrit Zalm hand in hand.

Ook binnenskamers is de lach zijn smeermiddel. Hij was daarmee een van de vormgevers van de goede sfeer die leden van het kabinet-Kok vanaf de eerste dag uitdroegen. Met Zalm brak een nieuwe fase aan in het begrotingsoverleg. De VVD'er had het voordeel dat premier Kok in het derde kabinet-Lubbers minister van Financiën is geweest. Zalm kon bijna altijd rekenen op de steun van de premier; Zalm verdedigde op zijn beurt een omstreden fiscale transactie tussen de Rabobank en Philips (technolease) waar Kok als minister van Financiën politiek verantwoordelijk voor was.

Als een van de drie informateurs heeft Zalm actief kunnen meeschrijven aan het regeerakkoord. Om politieke redenen is de VVD'er akkoord gegaan met een oprekking van de norm die zijn naam draagt. De Zalm-norm zal de komende jaren op de proef worden gesteld. Paars II trekt relatief veel geld uit voor nieuw beleid, de ingeboekte bezuinigingen zijn omstreden, en over twee jaar wordt een conjuncturele omslag voorspeld. De meest anonieme minister kan de komende jaren de publiciteit niet mijden.