NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

'We zijn kennelijk niet zo verschillend'

SBS6 en Veronica zitten elkaar dicht op de huid, te dicht. Met actiefilms, erotiek en spannende series voeren ze een bittere strijd om de kijker op de Ikeabank. Fons van Westerloo en Unico Glorie in moddergevecht bij de presentatie van hun winterprogram- mering. 'Die triootjes moeten achter de decoder.'

Jaco Alberts, Japke-D. Bouma

Wie vanavond uit zijn raam kijkt en iemand hinderlijk naar binnen ziet gluren, loopt grote kans dat het directeur Fons van Westerloo van SBS6 of Unico Glorie van Veronica is. Beide omroepbonzen hebben de 'tic' persoonlijk onderzoek te doen naar kijkgedrag in buurten. Van Westerloo beweert moeiteloos aan de inrichting van de huizen te kunnen herkennen of er naar Veronica en SBS6 wordt gekeken: ,,Bij een Veronica/ SBS6-huishouden zie je parketvloer, Ikea meubelen, geen gordijnen meestal, matglazen plastic voor het raam. Er kruipen vaak jonge kinderen over de vloer. Nou is het spannende wie er vanavond aan de beurt is. Is hij het of ben ik het.''

Ook Glorie loopt ,,met de kinderwagen'' door Hilversum, loert ,,sneaky'' naar binnen, maar legt liever de nadruk op de verschillen tussen beide zenders: SBS6 vergelijkt hij met een Opel Kadet, zijn eigen zender met een ,,minder burgerlijke'' Alfa Romeo Sport. ,,De Veronica-kijker die op zaterdagavond een brede amusementsfilm bij ons kijkt is gewoon de hele dag in touw bij het tuincentrum, de woonboulevard, die koopt bij de Hema zes flessen wijn, waar hij er vijf betaalt. Daar zit hij lekker mee op de Ikea-bank met zijn vrouw of vriendin. Die geniet van die wijn, heeft het helemaal naar zijn zin, die kijkt zaterdagavond bij ons die film.'' ,,Tenzij wij een betere film hebben,'' zegt Van Westerloo.

Op de Nederlandse televisiemarkt bestaan er geen grotere concurrenten dan SBS6 en Veronica. Beide zenders voeren sinds hun komst in 1995 in het commerciele bestel een keiharde strijd om de jonge kijker, met vergelijkbare programma's: een dagelijkse soap, bioscoopfilms, harde actie en erotiek. Met een vergelijkbaar resultaat: gemiddeld ongeveer tien procent van de kijkers.

Unico Glorie toont zich even verrast als hij ziet dat tegenspeler Fons van Westerloo gewoon een casual rode trui draagt. Zelf is hij strak in pak, tijdens hun ontmoeting op 'neutraal terrein', de Amsterdamse Paleisstraat. Hoezeer Veronica en SBS6 programmatisch ook op elkaar mogen lijken, hun directeuren kunnen haast niet meer verschillen.

De flamboyante Van Westerloo is ruim twintig jaar ouder dan zijn tegenspeler. De gevierde oud-verslaggever van de AVRO maakte van SBS6 met beperkte middelen commercieel een succes. En zijn journalistieke achtergrond verloochende hij niet door op zijn zender ruimte te geven aan het eigentijdse nieuwsprogramma Hart van Nederland. Ondanks de onmiskenbare 'ranzigheid' van sommige van zijn andere programma's, wekt Van Westerloo graag de indruk dat hij met een ethische bril naar zijn programma's kijkt.

Glorie is veel zakelijker. Alles wat naar journalistiek zweemde werd geschrapt, omdat het niet scoorde. De oud-discjockey van een Amstelveense piratenzender bracht broodjes rond bij Veronica, maar schoot vervolgens pijlsnel door naar de top. Hij zette Veronica als commerciële zender weer op de kaart, nadat de uittocht uit het publieke bestel aanvankelijk mislukt leek. Glorie kan bij Veronica nadrukkelijker voor jongeren programmeren dan Van Westerloo dat bij SBS6 kan. Voor nieuws en andere 'ouwelullenprogramma's' kunnen kijkers immers terecht bij zusterzender RTL4 , dat net als Veronica deel uitmaakt van de Holland Media Groep ( HMG ). Na twee jaar neemt Glorie al weer een nieuwe horde: hij is voorbestemd commercieel directeur te worden van HMG.

Glorie is de geestelijke vader van het programma dat afgelopen seizoen het meeste stof deed opwaaien: Sex voor de Buch. In dat programma stelde Menno Buch 'gewone' mensen in de gelegenheid voor de camera hun tamelijk extreme seksuele fantasieen te verwezenlijken. Van Westerloo zegt dat hij het nooit uitgezonden zou hebben: Te ranzig. ,,Sex voor de Buch heb ik gezien als een absoluut godsgeschenk. Daarmee vergeleken was ons programma met Goedele Liekens een theekransje. Er werd zo ontzettend gefocust op de erotische programmering van SBS6 dat het me dwars ging zitten. En toen kwam hij met Sex voor de Buch. Dat ging verder dan wat we daarvoor op televisie hadden gezien. Ik zou dat niet hebben uitgezonden. Dat vond ik de schaamte voorbij.''

Maar zoals u naar uw zender kijkt, gaat het er toch alleen maar om zo spraakmakend mogelijk te zijn? Is het niet hypocriet om Veronica nu te beschuldigen over de grens te gaan?

Van Westerloo: ,,Nee, ho. We zenden voldoende vrolijke erotiek uit, hoor. Alleen ik heb wel een soort criterium. Als ze los uit de borstjes gaan, of los uit de broek, so what, maar rare triootjes, nee, dan denk ik, dat moet echt achter de decoder.''

Glorie: ,,Ik weet niet of hypocriet het juiste woord is. Maar ik denk dat we ons allebei niet roomser moeten voordoen dan we zijn. We weten heel goed wat we doen. Ik zeg altijd: De kijker heeft de verantwoordelijkheid, die kan ook de knop uitzetten. Voor ouders geldt dan ook: hou jonge kinderen op dat tijdstip buiten het bereik van de televisie.''

Maar op een geven moment moeten jullie toch weer iets nieuws bedenken. Het SBS6-programma Wallen op Stap waarbij de Amsterdamse hoerenbuurt gefilmd werd is inmiddels uitgemolken. Alle peeskamertjes zijn intussen wel in beeld geweest.

Van Westerloo: ,,Wallen op Stap was toch meer verslaggeverstelevisie.''

U bedoelt, een journalistiek product?

Van Westerloo: ,,Dat hoor je mij niet zeggen. Verslaggeverstelevisie, iemand die naar dingen ging, die gebeuren.''

Glorie: ,,Menno Buch gaat ook altijd op stap. Ik zal hem morgen vertellen dat hij een verslaggever is.''

Van Westerloo: ,,Wallen was uit het leven gegrepen. Men keek waar het gebeurde. En niet tussen de benen, zal ik maar zeggen. Wij zijn juist steeds meer gas aan het terugnemen.''

Televisiezenders die zo op elkaar lijken, moeten elkaar wel nauwlettend in de gaten houden. Het zijn spannende weken: De programmering voor het komende winterseizoen moet worden vastgesteld. Om tijdig te kunnen reageren, dient zoveel mogelijk informatie te worden vergaard over de plannen van de concurrent. Voor hun 'bedrijfsspionage' tappen de tv-zenders hun informatie van reclamebureaus, van televisie-producenten als Endemol en IDTV die voor beide zenders programma's maken of van andere informele kanalen. Trucs worden niet geschuwd. Van Westerloo zegt alles in het werk te hebben gesteld om de najaarsprogrammering van SBS6 op te houden tot Veronica met haar persconferentie zou komen zodat er nog tijd restte te reageren.

Vorig seizoen bracht Veronica Combat, een dramaserie over het leger die door de Koninklijke Landmacht was gesponsord. Van Westerloo reageerde de eerste avonden met bioscoopsuccessen als Mrs. Doubtfire en Beverly Hills Cop counterprogrammering in tv-makers-jargon. ,,Die zet die SBS6 deed rond Combat vond ik sterk'', zegt Glorie. ,,Die hadden we kunnen verwachten, ook. Toen duidelijk was waar Combat stond in de programmering, stonden daar ineens hele goede films tegenover.''

Van Westerloo: ,,De adverteerder kan zijn geld maar een keer uitgeven. Dus hij gaat kiezen. Je probeert dus een aanval neer te zetten. Je probeert een serie als Combat kapot te concurreren.''

Een kijker mag zich niet gaan hechten aan een serie, zo luidt de televisiewet. De aanval slaagt dus alleen als hij plaatsheeft in de eerste weken. Van Westerloo: ,,Je wilt zo'n serie niet laten starten, want als dat lukt dan is er later bijna niet meer tegenop te gaan.''

In plaats van de gehoopte 1,2 miljoen kijkers, zaten er gemiddeld slechts 700.000 kijkers voor de buis. Is dat het verschil tussen flink winst maken op zo'n serie of verlies?

Glorie: ,,Een dure serie als Combat kun je sowieso niet in een keer terugverdienen met reclame-inkomsten. Je gaat er pas bij de herhalingen wat aan terugverdienen. Maar in kijkcijfers, zeg ik, als Fons er zo'n film tegenover zet, dan is dat buitengewoon vervelend.''

Komt er een tweede serie van Combat?

Glorie: ,,Dat is nog niet gezegd.''

Van Westerloo: ,,Neem maar van mij aan dat als hij zo aarzelt het antwoord nee is.''

Glorie: ,,Dat is een conclusie die Fons te vroeg trekt.''

Van Westerloo: ,,Het kan niet zo zijn dat Defensie na de eerste serie nog zulke gigantische bedragen hiervoor beschikbaar stelt.''

Glorie: ,,Fons doet een beetje aan wishful thinking, want er bestaan werkelijk serieuze plannen om nog een tweede serie te maken.''

Van Westerloo en Glorie kunnen gniffelen om de missers van de ander. Vaak zien ze het van tevoren aankomen, zeggen ze. Het jongeren praatprogramma Maximaal sloeg niet aan bij Veronica. Van Westerloo: ,,Het was heel moedig van Unico om het te proberen. Maar het is het tragische van zenders als de onze: zodra je een oprechte poging doet met jeugd aan de slag te gaan, willen ze daar niet naar kijken. Hoe denken gabbers over dijkers, en hoe denken dijkers over weet ik veel wat? Dat waren onderwerpen die in dat programma regelmatig werden besproken. Maar mijn zoon weet wel hoe een gabber er uitziet, want ze zien mekaar wel in de kroeg of op school. Als ik mijn kinderen, en het zijn geen domme kinderen, vraag: wat wil je nou zien als je uit school komt, zeggen ze: shit, pap. De hele dag ben ik bezig dingen tot me te nemen die kennelijk van belang zijn voor mijn ontwikkeling, dan kom ik thuis en vind ik het leuk om te lachen bij Jerry Springer.''

De grote mislukking bij SBS6 was het amusementsprogramma rondom stand-up comedian John Jones. Opvallend daarbij is de prominente rol die producent Endemol van Joop van den Ende en John de Mol in de strijd tussen de twee zenders speelt. De producent leurt met zijn programma's en probeert de zenders tegen elkaar uit te spelen. Veronica is al een grote klant omdat moederbedrijf HMG een afname-afspraak met de producent heeft gemaakt. Maar ook SBS6 wordt steeds afhankelijker van Endemol. Glorie: ,,Ja, wij doen natuurlijk allemaal zaken met dezelfde producenten. Met alle respect voor Joop van den Ende, voor wat hij doet en wat hij kan: hij liep anderhalf, twee jaar achter ons aan met John Jones die een wekelijks eigen programma moest hebben. We kennen Jones van ons programma Samsam, wat hij briljant doet. Maar wij hadden zoiets van, we weten het niet. Afijn, twee maanden later kwam hij weer: 'Ik kan John Jones bij de publieke omroep kwijt!' 'Joop', zeiden wij, 'dat vinden we niet leuk, want hij zit in Samsam, maar oké'. Drie maanden later zei hij: 'Ik heb het nu helemaal voor elkaar en we gaan een deal maken'. Uiteindelijk maakte Fons die deal. Er kwam een wekelijks entertainmentprogramma met John Jones. Met een goedkoopheid was het in elkaar gezet vanuit ShowBizCity, het ging werkelijk nergens over!''Van Westerloo: ,,Je overdrijft nu een beetje ... Ook wij herhalen het nu in de zomer. We zijn het nu aan het hermonteren.''

Glorie: ,,Ook dat nog!''

Van Westerloo: ,,Het zou best eens kunnen dat het beter wordt. Het tragische is alleen weer dat mensen als John Jones als gekken aan dat programma sleuren. Maar het moet natuurlijk weer snel worden geproduceerd, er moet geld verdiend worden, ook door Endemol. Je kijkt ernaar, en ik dacht echt na twee afleveringen: het is hopeloos verloren, dit komt nooit meer goed. Ik heb even gedacht om het eruit te halen. Maar geloof mij, we zitten niet lijdzaam in Amsterdam toe te zien hoe het verkeerd gaat. Dan bellen we echt met Joop en dan zie je wel een paar verbeteringen. Maar het was al te laat.''

Iniddels zijn de twee zenders in een nieuwe ronde van hun broederstrijd terechtgekomen: Sterren beginnen over te lopen, inclusief de bijbehorende programma's. De Brutale Meiden Jennifer de Jong en Tatum Dagelet, die bij SBS6 een hip jongerenprogramma presenteerden, vertrekken naar Veronica en Robert ten Brink, presentator van de Veronica-datingshow All You Need Is Love baarde vorige maand veel opzien door het tegenovergestelde te doen. In zijn kielzog volgen Peter R. de Vries, Peter Jan Rens en Willibrord Frequin van RTL4 .

Van Westerloo: ,,Natuurlijk wisten we dat Unico Glorie met de Brutale Meiden sprak. Het ging ook over geld en die meiden wilden behoorlijk wat meer. Op een gegeven moment had ik iets van: We hebben het wel een beetje met ze gehad, misschien. Laat ze maar gaan. En Unico wilde ze al van ongeveer dag een hebben. In het begin dacht ik dat ik er een enorme fout mee had begaan. Mijn kinderen hebben me ongeveer opgegeten, die zeiden pap je bent gek geworden!''

Glorie: ,,Zenderbazen worden door managers en presentatoren altijd een beetje tegen elkaar uitgespeeld. Ze zeggen altijd dat ze ergens anders een betere deal krijgen.''

Van Westerloo: ,,Tuurlijk, altijd.''

Glorie: ,,Maar Brutale Meiden pasten niet zo bij SBS6 , ze passen meer bij Veronica. Ik vind de Brutale Meiden te brutaal voor SBS6 .

SBS6 heeft een wat meer burgerlijke uitstraling. Ik denk dat Fons dat ergens ook wel vindt, anders zat het niet ergens voor zessen weggestopt, en wij zetten het ...''

Van Westerloo: ,,Zaterdagavond om acht uur!''

Glorie: ,,Wij zetten het op zaterdagavond om acht uur.''

Van Westerloo: ,,Zie je! Hoe weet ik dat nou?''

Glorie: ,,Wij durven ons daarmee te onderscheiden. Het wordt een programma waarbij de creatieve vrijheid voor een groot deel bij de meiden ligt. Maar met een sterk productieteam.''

Van Westerloo: ,,Op het moment dat ik hoor dat hij het op acht uur gaat zetten. Nou, alle bellen juichen in mijn hart! Alle bellen slaan op tilt, want ik denk, nou maakt hij een grote fout. Ik weet natuurlijk nog niet hoe de inhoud is, maar die meiden zijn zo gek en leuk. Iedereen van boven de achttien zal zich er van afkeren. Die zullen zeggen, dat is niet voor mij. Daar kan hij nooit hoge kijkcijfers mee genereren.''

Glorie: ,,Mijn hart begint ook te juichen nu ik hoor hoe Fons denkt. Je moet nooit te vroeg juichen. Maar laten we er in december nog eens over praten.''

Dan kan er ook een evaluatie plaatshebben van de overstap van vier 'Endemol-sterren' van Veronica en RTL naar SBS6 . Voor de zender van Van Westerloo is het een opmerkelijke zet. Het succes van SBS6 was toch vooral gebaseerd op goedkope, goedscorende programma's. Als er al echte SBS6 -sterren zijn, werden ze in eigen huis opgeleid. Met Robert ten Brink en All You Need is Love haalt Van Westerloo zijn eerste miljoenenverdiener binnen. Een breuk met de succesformule? Van Westerloo: ,,Helemaal niet. Ik denk dat het juist bijdraagt aan die formule omdat je nu je wat ouder bent, en wat steviger in je schoenen staat. Het zal altijd wat minder scoren dan bij die grote concurrenten, maar dat is voor ons al heel veel. Omdat je weet hoeveel je moet investeren om een programma op vijf procent kijkdichtheid te krijgen. Dat is zitten, wachten, duwen, goed programmeren. En nu komen de programma's die dat in principe meteen kunnen halen.''

Van Westerloo wil met zijn overgenomen sterren vooral ook nieuwe programma's maken. Zijn tegenstrever zet daar zo zijn vraagtekens bij: ,,Het is helemaal niet zo makkelijk meer om nieuwe formules te bedenken. Hij heeft iemand binnengehaald als Robert ten Brink. Maar John de Mol Productions heeft in overleg met ons drie jaar gewerkt aan een nieuwe formule met Ten Brink. Dat werd het programma Make My Day, niet bepaald een succes.'' Glorie verwacht All You Need bij SBS6 op de oude vertrouwde dinsdagavond en heeft daartegenover alvast nieuw aangekochte speelfilms geprogrammeerd, onder meer Jurassic Park van Spielberg. Van Westerloo glimlacht geheimzinnig.

Op 1 september begint het nieuwe televisieseizoen, de ultieme test of 'bedrijfsspionage' en counterprogrammering tot het gewenste resultaat hebben geleid. Veronica richt zich nadrukkelijker dan ooit op jongeren, terwijl SBS6 mede door de komst van de Endemol-sterren een iets breder publiek zal trekken. De grote vraag is of ze zich daarmee voldoende van elkaar kunnen onderscheiden om uiteindelijk in de strijd om de kijker en dus de reclame-inkomsten het hoofd boven water te houden. Van Westerloo heeft zijn twijfels: ,,Je kunt er lang en kort over lullen dat we zo verschillend zijn. Maar als Ten Brink zo makkelijk overstapt naar SBS6 , en de meiden naar Veronica gaan en dat wij ze vervolgens met open armen ontvangen, dan zijn we dus kennelijk niet zo verschillend. Dat is gevaarlijk omdat je daarmee de zendertrouw die iedere zender graag nastreeft toch obstrueert. De kijker zegt straks: ik heb mijn Robert ten Brink vanavond. Het interesseert die kijker werkelijk niet of dat nou bij Veronica wordt uitgezonden of bij ons. Echt niet.''