NIEUWSARTIKELEN 
 ONTWERP-REGEERAKKOORD 

DE VERKIEZINGSUITSLAG van 6 mei was een uiting van constantheid. Het vanmorgen gepubliceerde ontwerpregeerakkoord ademt eenzelfde geest. Paars II gaat straks gewoon verder waar Paars I gebleven was. Dat daar desondanks een 85 pagina's tellend regeerakkoord aan ten grondslag moet liggen, bewijst nog eens dat de samenwerking tussen PvdA, VVD en D66 ook na vier jaar ervaring verre van vanzelfsprekend is.

Dat neemt niet weg dat - meer dan in het regeerakoord van vier jaar geleden het geval was - in de inleiding is getracht een gemeenschappelijk uitgangspunt te verwoorden. Maar veel verder dan een uitwerking van de in 1994 geventileerde gedachte dat gewerkt diende te worden aan een herijking van de verhouding tussen gemeenschappelijke regelingen en eigen verantwoordelijkheid, zijn de paarse onderhandelaars onder leiding van de informateurs niet gekomen. Ondanks hun stellige voornemens daartoe is het de grondleggers van Paars II niet gelukt een pakkend motto op hun onderhandelingsresultaat te plakken.

HET VINDEN VAN een evenwicht tussen individuele ontplooiingsmogelijkheden en collectieve verantwoordelijkheid is dit keer de rode draad in de inleiding. De Partij van de Arbeid kan daar haar verkiezingsleuze 'sterk en sociaal' in lezen, maar eveneens is het voor de VVD niet moeilijk in de tekst haar idee te herkennen dat het allemaal wel eerst moet worden verdiend. Het gaat economisch goed met Nederland. Dat heeft de aanstaande coalitiepartners de ruimte gegeven zich ruimschoots te bedienen van èn-èn-teksten in plaats van òf-òf. Zonder pijnlijke keuzes blijft het gemakkelijk regeren. Wat overigens opvallend ontbreekt in het inleidende hoofdstuk is enige verwijzing naar Europa, terwijl in de komende regeerperiode toch de grootste naoorlogse financiële omwisselperiode zal plaatshebben waarbij de gulden wordt ingeruild voor de euro. HET ONTWERPREGEERAKKOORD is onder de huidige riante economische omstandigheden veel meer een stuk geworden van bestuurlijke haalbaarheid, dan een politieke wilsverklaring. Wat dit betreft zijn de voornemens van Paars II net als trouwens die van het eerste kabinet-Kok geheel conform een tijdgeest die geen ideologieën meer kent. Wensenlijsten uit de diverse verkiezingsprogramma's zijn bij elkaar opgeteld en als het maar even kon vervolgens in drieën gedeeld.

Het financieel-economische hart van het akkoord stelt alle partijen tevreden. Er komt bijna vijf miljard gulden aan lastenverlichting, er is ruim negen miljard gulden voor nieuw beleid, terwijl ook nog twee miljard gulden wordt aangewend voor het terugdringen van het tekort. Toch steekt deze laatste post zeer karig af tegen de overige bestemmingen, temeer daar de economische situatie nu een verdergaande tekortreductie mogelijk maakt. Bij de ruim 7,5 miljard gulden aan opgevoerde bezuinigingen kunnen, nu de complete lijst bekend is, de nodige vraagtekens gezet blijven worden. Er is sprake van nogal wat 'stelposten' zoals de afdrachten aan de Europese Unie, doelmatigheidsopbrengsten bij de overheid en de opbrengst van fraudebestrijding. Als bovendien zelfs de verhoging van boetes als inkomstenbron wordt opgevoerd, blijkt dat de boekhoudkundige creativiteit ook onder de nuchtere politici van paars nog steeds ongekend groot is. BUITEN HET financiële deel is in een poging toch vooral niets over het hoofd te zien op diverse beleidsonderdelen ruim baan geboden aan de interessegebieden van de fractiespecialisten. Zo was al bekend dat in het regeerakkoord de maximumsnelheid in de Randstad zou worden geregeld, maar nu blijkt dat ook nog afspraken zijn gemaakt over de 'Sela-regeling', waarmee de invoering van schonere vrachtauto's kan worden gestimuleerd.

Tegelijkertijd kan worden geconstateerd dat in het ontwerpregeerakkoord op nogal wat plaatsen veel woorden worden gebezigd om vooral niets te zeggen. Wat moet de publieke omroep bijvoorbeeld met de mededeling dat verdere uitbreiding van reclame-uitingen, ook rond grote evenementen, zoveel mogelijk moet worden tegengaan, als daar ook nog de zin opvolgt dat de omroepbijdragen aanvaardbaar moeten blijven. WAAR WEL CONCREETHEID gewenst zou zijn, blijft het werkstuk van de paarse onderhandelaars vaak steken in vaagheden. Dat is bijvoorbeeld het geval op het terrein van de infrastructuur waar wederom melding wordt gemaakt van houtskoolschetsen over de toekomstige ruimtelijke ordening. Want was het niet minister-president Kok persoonlijk die twee jaar geleden aan het houtskooltekenen was begonnen, waarna ambitieuze teksten als de Agenda 2000 volgden. Paars II gaat opnieuw tekenen in plaats van scheppen.

Van een besluit over de toekomst van Schiphol en daarmee de luchtvaart in Nederland is eveneens afgezien. Voor het einde van dit jaar zal de Tweede Kamer een voorstel worden gedaan over een aanvullende locatiekeuze. Deze tekst is, naar te hopen valt, een indicatie dat in weerwil van eerdere sombere verwachtingen er de komende tijd toch nog enige parlementaire speelruimte zal blijven bestaan. RUIM TWEE MAANDEN na de verkiezingen hebben de onderhandelaars van PvdA, VVD en D66 de akte waarmee hun paarse huwelijk kan worden voortgezet afgegeven. Evenwicht is ook dit keer het kenmerk, waarmee tevens duidelijk is dat het voor het CDA als grootste oppositiepartij opnieuw barre tijden worden.

Resteert de vraag of het allemaal op deze slepende wijze had gemoeten. Het eerste paarse kabinet kon teren op de unieke samenstelling en dus 'het nieuwe'. De moeizame totstandkoming van Paars II toont aan dat argwaan bij de drie partners nog steeds de overheersende factor is. Dat geeft toch te denken.