NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

T I T E L :	The Sweet Hereafter
R E G I E :	Atom Egoyan
M E T :	Ian Holm, Maury Chaykin, Arsinée Khanjian, Sarah Polley, David Hemblen, Gabrielle Rose

In: Liga '68, Groningen; Lantaren/Venster Rotterdam; Desmet, Amsterdam; Filmhuis Arnhem.

Atom Egoyans kruistocht tegen de liefdeloosheid

Door HANS BEEREKAMP
Onderscheidingen zeggen niet alles, maar de twee Oscarnominaties voor Atom Egoyan, als regisseur en scenarioschrijver van The Sweet Hereafter, bevestigen de reputatie van die Canadese productie als een van de beste films van het afgelopen jaar, die ook in Cannes al de Speciale Juryprijs won. Het is moeilijk iemand te vinden die de film gezien heeft en er niet door geraakt werd. Een handvol puristen stelt natuurlijk dat de Armeense Canadees Egoyan (Kairo, 1960) met het stijgen van de budgets van zijn films ontrouw is geworden aan de integriteit en weerbarstigheid van zijn vroege werk, zoals Family Viewing en Speaking Parts, maar daar ben ik het niet mee eens. Meer dan in zijn eerdere 'grote' films (The Adjuster en Exotica) heeft Egoyan een vorm gevonden om zijn thema's voor een groot publiek toegankelijk te maken: de ongelijke strijd tussen materialisme en tederheid, de onuitwisbaarheid van familiebanden en de rampen die ontstaan wanneer men ze toch tracht door te snijden. Alleen de verslavende vervreemding van voyeurisme en beeldconsumptie is geen expliciet thema meer in The Sweet Hereafter: slechts de onwerkelijke schoonheid van de wide-screenbeelden van een schuldig sneeuwlandschap in British Columbia en de oorverdovende geluidsband refereren nog aan de door Egoyan altijd gewantrouwde én begeerde vervreemding die filmteweegbrengt.

Gebaseerd op een roman van Russell Banks vertelt Egoyan in een sublieme structuur - de film springt voortdurend heen en weer in de tijd, zonder dat de helderheid van de vertelling wordt aangetast - een gelaagd verhaal over een ramp in een dorpsgemeenschap én over een advocaat (Ian Holm) die daarvan tracht te profiteren. Egoyan noemt die hoofdpersoon 'een gevaarlijk intelligent man': hij bezoekt de nabestaanden van de slachtoffers van een ongeluk met een schoolbus om hen te bewegen tot het aanspannen van processen tegen de verantwoordelijken. Het is echter geen louche ambulance chaser, maar een tragische, empathische figuur, die precies aanvoelt hoe ouders van verloren kinderen zich moeten voelen. Zelf heeft hij ook een dochter verloren, die nog net niet dood is, maar wel ernstig verslaafd aan drugs. Voortdurend belt zij hem op zijn mobiele telefoonnummer en die hopeloze gesprekken geven aan dat hij haar nooit meer zal kunnen bereiken.

De kwetsbaarheid van ouders, de broosheid van de liefde voor een kind, vormen de leidraad van The Sweet Hereafter. Het is een film over rouw en onmacht, maar ook over de onbegrensde wilskracht van ouders om het leven van hun kind te redden, zoals blijkt in een gruwelijke flashback naar de jeugd van Holms dochter.

Ook incest komt ter sprake, in een wonderlijk en onverwacht licht. Een van de weinige overlevenden van het busongeluk, een vanaf dat moment invalide tienermeisje (de schitterende Sarah Polley), heeft al jaren een geheime fysieke relatie met haar vader. Egoyan filmt hun samenzijn als een tedere liefdesscène, om aan te tonen dat zelfs een uiteindelijk schadelijke relatie tussen ouder en kind niet liefdeloos hoeft te zijn. De plot scharniert om de wraak van Polley op haar vader: niet omdat hij misbruik van haar heeft gemaakt, maar omdat hij daarmee opgehouden is zonder er iets anders voor in de plaats te stellen.

The Sweet Hereafter wemelt van de onconventionele, radicale en in hun oprechte emotionaliteit schokkende beelden en gedachten. Nooit eerder wist Egoyan zo goed een vorm te vinden voor zijn kruistocht tegen de liefdeloosheid. Het is ondanks alle treurigheid een intens opbeurende film, over verdriet en veerkracht, over gemeenschapszin en de kille buitenwereld. The Sweet Hereafter verdient het grootst mogelijke publiek, van mensen die in de bioscoop niet alleen door lichamelijke kicks en intellectuele spelletjes aangesproken willen worden, maar ook door nieuwsgierigheid naar de menselijke aard.