NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

In de nu onderzochte periode - 20 oktober tot en met 31 januari, 2.689 krantenartikelen - krijgen de drie regeringspartijen van alle partijen de meeste aandacht in het nieuws (87 procent). D66 ligt, dankzij de laatste weken, iets voor op de VVD en de PvdA. Het CDA blijft daar sterk bij achter (6 procent). Als oppositiepartij heeft het CDA veel moeite om de krant te halen. De kleinere partijen worden overwegend genegeerd door de media (samen 8 procent).

Het is direct duidelijk uit de verdeling van de aandacht dat de hoeveelheid nieuws niet doorslaggevend is om het goed te doen bij de kiezers. D66 genereert in verhouding tot het aantal kamerzetels het meeste nieuws, maar staat op verlies in de peilingen.

Aandacht voor een partij in het nieuws kan betrekking hebben op inhoudelijke kwesties, maar die raken vaak op de achtergrond als de verkiezingsstrijd in alle hevigheid uitbarst. Zo bezien is die strijd al begonnen, want al in het afgelopen kwartaal was de hoeveelheid aandacht voor inhoudelijk nieuws tamelijk gering (29 procent). Politieke conflicten (steun en kritiek voor politieke partijen) stonden op de voorgrond (52 procent). Een derde belangrijke categorie wordt gevormd door de nieuwsuitspraken waarin aan een partij of aan een politicus succes of juist mislukkingen worden toegeschreven (19 procent), bijvoorbeeld uitgaande van de laatste opiniepeilingen of politieke conflicten.

Politieke kopstukken bepalen in hoge mate het gezicht van hun partij. Een belangrijke factor daarbij is hun gezag. Dat wordt in dit onderzoek op een vaste manier gemeten: politici die geciteerd worden hebben gezag, politici die nieuwswaardige acties ondernemen eveneens; maar politici die het nieuws halen omdat anderen zich - doorgaans in minder positieve zin - over hun uitlaten missen gezag. Het gezag kan worden uitgedrukt door de verhouding tussen deze gezaghebbende en gezagsloze rollen te berekenen.

Van de twaalf politici die het afgelopen kwartaal het meest in het nieuws waren, heeft PvdA-lijsttrekker en minister-president Kok het meeste gezag. Verrassend is dat minister Sorgdrager (D66), wier gezag expliciet ter discussie gestaan heeft, nog steeds overwegend gezaghebbende rollen in het nieuws vervult: ze krijgt weliswaar veel kritiek, maar journalisten achten wat zij zegt nog steeds citatiewaardig, en haar beleid heeft nog steeds nieuwswaarde. Dat is bij staatssecretaris Schmitz (PvdA) bijvoorbeeld veel minder het geval: zij sluit de rij. De VVD'ers Dijkstal, Bolkestein en Zalm komen op de derde, vierde en zesde plaats. Vergeleken met 1994 is het gezag van Bolkestein tanende. Dijkstals gezag heeft een deuk opgelopen door de Rotterdamse politie-affaire, terwijl Zalm zich toch vergaloppeerde met zijn uitspraken over de lire. Melkert en Ritzen eindigen als vijfde en zevende. De VVD-politici Jorritsma en Van Aartsen kampen, onder andere door de dure treinkaartjes en de dure varkenspest, met een gezagsprobleem. Net boven Schmitz staan D66-politici Van Mierlo en Borst.

Opmerkelijk is dat geen enkele CDA-politicus in de aandachtstop-twaalf voorkomt. Maar áls De Hoop Scheffer in het nieuws verschijnt, dan is dat doorgaans door gepeperde, citatiewaardige, uitspraken. Zijn gezag bedraagt 6,6: weinig lager dan dat van Kok. Hetzelfde geldt voor D66-fractievoorzitter De Graaf: hij heeft een gezag van 6,3.

Natuurlijk kunnen kiezers ook letten op de steun die politici genieten. Maar dat is ingewikkelder, want nagenoeg alle politici komen vooral in het nieuws doordat er kritiek op hun beleid geuit wordt. Van de tien politici die het meest frequent in het nieuws verschijnen is PvdA-leider Kok de enige die volgens het nieuws meer steun dan kritiek krijgt.