NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S c h a k e l s

HET VERKIEZINGSCONGRES van de Partij van de Arbeid is afgelopen vrijdag en zaterdag verlopen zoals dat van een partij die de macht wil prolongeren kan worden verwacht. Een congres van de eenheid derhalve. De tekst van het ontwerpverkiezingsprogramma werd bijna integraal overgenomen, terwijl de ontwerpkandidatenlijst voor de Tweede-Kamerfractie in het geheel niet werd gewijzigd. Voor het overige was er in de Amsterdamse RAI applaus en zelfvertrouwen.

Blijkens een recente enquête heeft Kok al de steun van het overgrote deel van de ondernemers van Nederland, het afgelopen weekeinde is daar het congres van de PvdA bijgekomen. Nu de kiezers nog. Ook wat dat laatste betreft hoeft de partij niet te somberen. De PvdA en daarmee partijleider Kok lijkt voor het eerst sinds 1986 op een positief verkiezingsresultaat af te stevenen. Weliswaar is de buit nog niet binnen - volgens de laatste peilingen blijft de partij zelfs stabiel - maar dat neemt niet weg dat de 'omgevingsfactoren' voor de PvdA uiterst gunstig zijn. Er heerst in het land over het algemeen tevredenheid over het kabinetsbeleid dat onder verantwoordelijkheid van PvdA-leider Kok wordt uitgevoerd. Daar komt bij dat de voor dit tevredenheidsklimaat zo cruciale economische vooruitzichten vooralsnog goed zijn. Dat moet zich haast wel bij de verkiezingen uitbetalen.

Het PvdA-congres heeft de huidige stemming goed aangevoeld en zich dan ook vooral volgend opgesteld. Slechts op het electoraal gevoelige punt van de hypotheekrente toonde een krappe meerderheid van de afgevaardigden zich obstinaat door in het programma op te nemen dat de fiscale aftrek aan grenzen gebonden dient te worden. Maar de wijze waarop PvdA-leider Kok hier zaterdag in zijn slottoespraak tot het congres weer afstand van nam en het applaus dat hij daarvoor oogstte, maakte nog eens duidelijk hoe de verhoudingen in de partij momenteel liggen.

DE PVDA WIL VERDER regeren en daarvoor zijn alle kaarten op Kok gezet. Aan hem de taak om als premier van alle Nederlanders voor de PvdA straks bij de verkiezingen de stemmen van zoveel mogelijk Nederlanders binnen te halen. Voor dat doel doet de rest van de partij graag een stapje opzij. Niemand nam het Kok dan ook kwalijk dat hij in zijn congresrede, waarin een en al gematigdheid doorklonk, voornamelijk in de ik-vorm sprak. Aan het slot van zijn toespraak ontpopte hij zich als een politicus die het als zijn persoonlijke opdracht ziet een 'sterk en sociaal Nederland' te bouwen.

Het nu formeel vastgestelde verkiezingsprogramma van de PvdA vormt geen enkele belemmering voor een voortzetting van de huidige paarse coalitie met VVD en D66. Er zijn enkele geld kostende wijzigingsvoorstellen aanvaard. Maar de uitleg die de partijtop aan deze wensen geeft, wijst erop dat deze de formatiebesprekingen nauwelijks zullen belasten. Toch biedt het programma ook meer dan voldoende aanknopingspunten voor samenwerking met het CDA. Het is daarom verheugend dat Kok er tot nu toe geen misverstand over heeft laten bestaan dat zijn eerste voorkeur uitgaat naar een voortzetting van de huidige coalitie. Daarmee wordt de kiezer voorafgaand aan de verkiezingen toch iets van duidelijkheid verschaft.

HET CONGRES VAN DE PvdA heeft de partij als een natuurlijke regeringspartij gepresenteerd. De 'PvdA in actie' van destijds is getransformeerd in de PvdA in ruste. Zoals het CDA hardhandig heeft ondervonden, bergt een dergelijke bestuurdersmentaliteit ook gevaren in zich. Een vitale politieke partij is meer dan een vehikel van het Haagse regeringsapparaat. De PvdA Tweede-Kamerleden Oudkerk, Duivesteijn en Van der Ploeg hebben aan de vooravond van het congres op dit gevaar willen wijzen. Maar juist door de keuze van het moment en door hun boodschap te verpakken in een persoonlijke aanval op fractievoorzitter Wallage, hebben zij een averechts effect bereikt. Met hun naïeve optreden hebben zij daardoor een reële discussie in de kiem gesmoord. Want de vraag blijft wat de speelruimte is van een Tweede-Kamerfractie die een partijgenoot als eerste minister heeft geleverd. De personele samenstelling van de PvdA-fractie in de Tweede Kamer wordt na de grondige schoonmaak van vier jaar geleden wederom flink gewijzigd. Als de PvdA opnieuw gaat regeren, zal straks de helft van de fractie uit nieuwkomers bestaan. Deze doorstroming staat in schril contrast met het partijkader dat nu al jaren het congres van de PvdA bevolkt. De actieve achterban vergrijst langzaam maar zeker en weerspiegelt daarmee de malaise die in veel politieke partijen heerst.

HET VEILIGE MIDDEN waarvan de paarse regeringscoalitie een vertaling is domineert de politiek. Dat hier voorlopig geen verandering in komt heeft de PvdA het afgelopen weekeinde duidelijk gemaakt. Het congres was een bevestiging van de politieke windstilte. Politiek is momenteel vooral het gevoel dat de leiders van de partijen weten uit te stralen. Het PvdA-congres en partijleider Kok hebben dat uitstekend aangevoeld.

Zie ook:
VVD grootste partij in peilingen (19 januari 1998)