NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

FRITS ABRAHAMS
De media zijn over het algemeen meer geïnteresseerd in de zelfkant van de samenleving dan in de bovenkant. Hoe vaak zijn er reportages gemaakt over de financiële of culturele elite? Portretten van Wassenaar, Laren, Amsterdam-Zuid? Vrijwel nooit.

Voor film en televisie geldt dat nog in verhevigde mate. De zelfkant is een dankbaarder object, omdat hij dramatische, onthutsende plaatjes oplevert én omdat hij zich onbevangener openstelt voor journalistieke indringers. Daar waren gisteravond twee interessante voorbeelden van te zien. Maarten Spanjer stapte voor de tweede keer met zwervers en daklozen door Amsterdam. Hij had boeiende mensen gevonden die hij goed aan de praat kreeg. Jammer was alleen dat hij het woord 'inlevingsvermogen' iets te letterlijk had genomen. Zo vond hij het nodig ook zichzélf als zwerver, inclusief muts en plastic tassen, uit te dossen, wat hem eerder deed lijken op Charlie Chaplin dan op een Amsterdamse dakloze. Spanjer is contactueel vaardig genoeg om zulke kunstgrepen helemaal niet nodig te hebben. Waarom slaat iemand aan het zwerven? Dat blijft, voor een groot deel, een mysterie. In sommige samenlevingen hebben sommige mensen geen andere keus, maar dat geldt niet voor de Nederlandse maatschappij en misschien ook wel niet voor de Roemeense. De VPRO vertoonde in Het uur van de wolf op een veel te laat tijdstip - de film was pas 's nachts tegen enen afgelopen - de winnende videofilm van het International Documentary Filmfestival Amsterdam: Gigi, Monica et... Bianca van de Belgische regisseurs Dervaux en Abdellaoui.

Gigi en Monica zijn twee jeugdige zwervers in (en onder) de straten van Boekarest. Beiden zijn uit het ouderlijk milieu verstoten en zoeken steun bij elkaar. De Belgische filmers volgden hen een jaar lang, wat resulteerde in een sociaal document van grote allure. Niet alleen de contacten met andere jeugdige zwervers werden vastgelegd, maar ook die met 'de bovenwereld' van het ziekenhuis (waar Monica bevalt van Bianca) en falende (stief)ouders. De filmers lieten de twee jongeren ook reflecteren op hun situatie, wat vooral Gigi heel goed afging. Hij praatte vaak rechtstreeks in de camera - een mooie, filmische vondst van de Belgen die nog wel veel zal worden nagevolgd. Het gaf zijn woorden iets onontkoombaars, temeer omdat hij zich zeer plastisch bleek te kunnen uitdrukken. ,,Ik voel me als een hond die zijn baas kwijt is.'' ,,De vlinder in het hoofd van Monica moet eruit.'' ,,Drinken, roken, bedriegen, verkrachten, stelen, allemaal gaven van God.'' Monica praatte vager, al mocht ook haar antwoord er zijn toen haar gevraagd werd wat ze met haar kindje ging doen: ,,In de bek van een ooievaar stoppen en ergens anders heen sturen.''

Waren Gigi en Monica gedwongen te zwerven?

Als toeschouwer ben je aanvankelijk geneigd die vraag met een volmondig 'ja' te beantwoorden. Gigi had een stiefvader die steeds Monica seksueel lastig viel, zelfs toen ze zwanger was. Gigi's moeder wist niet veel meer uit te brengen dan: ,,Wat kan ik zeggen in deze moeilijke tijden?''

Toch verschuift het perspectief gaandeweg en tegen het einde van de film zit de kijker met de onbeantwoorde (en onbeantwoordbare) vraag of met deze jongeren - vooral met de labiele Monica - een normaal samenleven onder één dak nog wel mogelijk is. Het is een heel voorzichtige suggestie die de makers bijna onzichtbaar in hun film hebben gestopt.

Eerst moeten we terloops horen dat Monica (met Gigi) na een diefstal door een liefhebbende oma op straat is gezet. Later, als ze van diezelfde vrouw een herkansing krijgen, gaat het weer mis. De spanningen lopen hoog op in het kleine huishouden, Monica zou niet hard genoeg werken en het slot van het liedje is dat oma hen opnieuw de deur wijst. Ik heb zelden een documentaire gezien die dieper probeerde door te dringen in het persoonlijke leven, maar toch moest ook hier het nodige onverklaard blijven - zoals in elk leven.