NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

UITBREIDING VAN het aantal permanente leden van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties staat opnieuw op de agenda van de volkerenorganisatie. Van Amerikaanse kant is voorgesteld het aantal permanente leden van de raad met vijf uit te breiden. Ook is bedacht welke die nieuwe leden zouden zijn: Duitsland, Japan en drie ontwikkelingslanden. De VS wagen zich voorlopig niet aan beantwoording van de vraag of deze groep evenals de zittende permanente leden het recht van veto moet krijgen. De overweging achter de herziening is dat de structuur van de VN stamt uit 1945 en min of meer achterhaald is. Toen waren er 51, nu 185 lidstaten, maar de macht ligt nog steeds bij de oorspronkelijke vijf permanente leden van de raad: de VS, Rusland (als opvolger van de Sovjet-Unie), China, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. Van die vijf waren na de capitulatie van nazi-Duitsland en Japan alleen de VS en de Sovjet-Unie overwinnaars in militaire zin, het Verenigd Koninkrijk was dat vooral in morele zin. Frankrijk plaatste zich dankzij het optreden van generaal De Gaulle en zijn Vrije Fransen tijdens de oorlog en met steun van Churchill.

Er is intussen alle reden voor aanpassing. De opzet van de Veiligheidsraad was in feite al tijdens de Koude Oorlog achterhaald. De raad was toen niet langer de plaats voor geallieerd overleg, zoals bedoeld, maar een arena voor permanente contestatie tussen twee ideologische systemen.

ONDER DE NIEUWE omstandigheden zou de raad een conclaaf moeten worden waarin de voornaamste belangengroepen onder de lidstaten zijn vertegenwoordigd. Het voorstel van de VS lijkt zo bezien meer aan de ideeën van de jaren zeventig dan aan die van de jaren negentig tegemoet te komen. Met het begrip ontwikkelingslanden kan niemand eigenlijk meer goed uit de voeten. Het is niet toevallig dat de Amerikanen geen voorkeur uitspreken. De groep moet het zelf maar uitzoeken. Maar bestaat er nog wel zo een groep? Het belangrijkste land in ontwikkeling, China, behoort bijvoorbeeld vanaf het begin tot de machtselite van de Verenigde Naties.

De opwaardering van Japan tot permanent lid van de raad ligt voor de hand. Dat land is een categorie op zichzelf. Het is Aziatisch, maar het behoort ook tot de groep van zeven rijkste industrielanden. Ook Duitsland is een economische motor van formaat, maar het verschil met Japan is dat de Bondsrepubliek lid is van de Europese Unie waarvan al twee landen permanent lid van de Veiligheidsraad zijn. De Europese stem wordt zo wel erg luid.

DE TWEEJAARLIJKSE toewijzing door de Algemene Vergadering van de tien niet-permanente zetels in de raad gebeurt nog altijd volgens het geografische criterium. Die benadering heeft aan zinnigheid verloren. In de loop der jaren is binnen regio's de sociaal-economische verscheidenheid alleen maar toegenomen. Voorkeur verdient daarom een indeling naar fasen van ontwikkeling - waarvoor controleerbare criteria zouden moeten worden vastgelegd. Ook de zwaksten zouden in de raad permanent aanwezig moeten zijn. Zij zouden op die manier betere kansen krijgen om te worden gehoord dan wanneer niet nader aangeduide 'ontwikkelingslanden' onder elkaar beslissen welke van hen de drie 'open' permanente zetels zullen bezetten.