NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

HET WAS EEN mooie overwinning voor president Clinton deze week toen de Senaat na lang te hebben tegengesputterd het verbod op chemische wapens (gifgas) goedkeurde. Dit petekind van de Republikeinse presidenten Reagan en Bush was langzamerhand en paradoxalerwijs gedegenereerd tot een werktuig in handen van de tegenwoordige Republikeinse meerderheid om de Democraat Clinton verder in moeilijkheden te brengen. De president had anderzijds zijn prestige aan het betrokken wetsontwerp verbonden. Maar een internationaal verbod op chemische wapens is iets anders dan een schandaal over beweerde onwettige steun aan een verkiezingscampagne. Voldoende senatoren hebben bijtijds begrepen dat zij bezig waren Amerika's geloofwaardigheid op het spel te zetten.

Dat wil niet zeggen dat alle tegenargumenten slechts deel uitmaakten van een politiek steekspel. De houdbaarheid van verdragen over strategische wapens is sterk afhankelijk van de controleerbaarheid èn van de bereidheid van de ondertekenende landen om hun verdragsverplichtingen na te komen. De verdragen over vermindering van de strategische atoomarsenalen voldoen goeddeels aan die voorwaarden. De ontwikkelingen in de infrastructuur zijn vrij eenvoudig te volgen. Het aantal ondertekenaars is beperkt tot twee: Rusland, in rechten en plichten opvolger van de Sovjet-Unie, en de VS.

DE SFEER van de chemische wapens is een heel andere. Zij zijn wel eens de atoomwapens van de armen genoemd. De dreiging dat Irak tijdens de Golfoorlog zijn chemische arsenaal zou inzetten tegen Israel, Turkije of Saoedi-Arabië, confronteerde die landen met een totdantoe onbekend risico. Dit compliceerde de bevrijding van Koeweit door de geallieerden aanmerkelijk. Wil een verdrag tot uitbanning van chemische wapens zin hebben, dan moet kunnen worden gerekend op de naleving door de ondertekenaars. De vrees in de Amerikaanse Senaat dat de VS een middel uit handen zouden geven dat onverhoopt tegen Amerikaanse troepen kan worden ingezet, was reëel.

Hoewel er geen waterdichte garanties zijn tegen wangedrag van ondertekenaars en niet-ondertekenaars in de toekomst, mag de uitspraak van de Senaat als een belangrijke stap naar normalisering van de internationale verhoudingen worden begrepen. De druk op de Russische Doema om het Amerikaanse voorbeeld te volgen is toegenomen. Van de 163 ondertekenaars hebben er nu 75 het verdrag, dat op 29 april aanstaande van kracht wordt, geratificeerd. Maar zonder de steun van de VS en Rusland zou het akkoord een doodgeboren kind zijn geweest. Van het Senaatsbesluit hing veel af.

MET HET verdrag tot uitbanning van chemische wapens wordt de lijn doorgetrokken van de wapenbeheersingsakkoorden uit de afgelopen decennia. Het verdrag kan worden gezien als complementair aan het zogenoemde non-proliferatieverdrag dat de verspreiding van kernwapens verbiedt buiten een vijftal erkende atoommogendheden. Die vergelijking toont tegelijkertijd de zwakte en de sterkte van dit soort overeenkomsten. De verdenking bestaat dat een aantal landen het non-proliferatieverdrag schendt en ondanks ondertekening toch kernwapens heeft ontwikkeld, al dan niet met steun van erkende atoomstaten. Maar verdragen bieden de internationale gemeenschap een handvat tot ingrijpen en correctie. Irak kon na zijn nederlaag overtuigend onder internationale curatele worden geplaatst, juist omdat dat land zijn in vrijheid aangegane verplichtingen niet was nagekomen.

Het systeem van internationale afspraken, waaronder die over wapenbeheersing, heeft grote tekortkomingen, maar het is toch ook een dam tegen de totale anarchie. Het verbod op het gebruik, de ontwikkeling, de vervaardiging en de opslag van chemische wapens en de componenten daarvan vormt een extra waarborg tegen de inzet van wapens ter massale vernietiging. Dat feit is het waard om te worden opgemerkt.