NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze redacteur JACO ALBERTS
AMSTERDAM, 20 MAART. Een prachtige zwaan zal VNU mogelijk nooit worden. Maar het imago van 'lelijk eendje' van de mediasector heeft de Haarlemse uitgever in de ogen van beleggers wel van zich afgeworpen. Het afgelopen halfjaar ontwikkelde de beurskoers van VNU zich aanzienlijk gunstiger dan die van Wolters Kluwer en vooral die van Elsevier. En dat is wennen, want in de vergelijking met die grote concurrenten kwam VNU er in het verdere verleden steevast bekaaid af. Niet zelden sprak men op de Amsterdamse hoofdkwartieren van Wolters en Elsevier denigrerend over de 'kleinstedelijke uitgever' die maar niet kon kiezen.

Anders dan Reed Elsevier en Wolters Kluwer kon VNU inderdaad niet bogen op een duidelijke strategie. De concurrentie nam steeds nadrukkelijker afscheid van consumentenuitgaven en zette haar zinnen op uitgaven voor professionele markten die relatief winstgevender zijn. VNU wilde dat wel imiteren, maar het bedrijf was vooral gefundeerd op een onaantastbare positie op de Nederlandse markt voor publiekstijdschriften, met titels als Panorama en Libelle. Zwalkend beleid was het gevolg.

De jongste cijfers van VNU, deze week gepresenteerd, zijn door analisten met instemming begroet: ,,VNU heeft de goede weg gevonden'', zegt André Moons van ING Barings. Het enthousiasme in de financiële wereld heeft vooral te maken met VNU's divisie professionele uitgaven in de Verenigde Staten, die na jaren voorbereiding eindelijk tot wasdom lijkt te komen. Haar bedrijfsresultaat van 143 miljoen gulden 'bedreigt' inmiddels de 192 miljoen gulden van de publiekstijdschriften, VNU's bakermat. Met de Europese activiteiten daarbij opgeteld is de professionele markt inmiddels al goed voor 196 miljoen gulden, de publiekstijdschriften dus voorbij.

Vol vuur sprak bestuursvoorzitter drs J. Brentjens dinsdag over de succesvolle produkten voor marketing die aan die activiteiten de belangrijkste bijdrage leveren: electronische databanken met zeer gedetailleerde marktinformatie waar bedrijven graag van gebruik schijnen te maken. VNU introduceert het concept ook groot in Europa. De marge (bedrijfsresultaat als percentage van de omzet) in de Verenigde Staten bedraagt nu al 17,7 procent, maar kan volgens Brentjens op nog hoger plan worden gebracht.

Overigens behoort het zwalkbeleid van VNU nog niet helemaal tot het verleden. Een half jaar geleden wezen alle signalen erop dat de uitgever afscheid zou nemen van zijn belangen in commerciële televisie (RTL, Veronica en het Vlaamse VTM). Dinsdag zei Brentjens dat men, na goed nadenken, tot de slotsom is gekomen de belangen in portefeuille te houden.

Het is het groeipotentieel waar beleggers het meest in zijn geïnteresseerd en waar thans VNU haar populariteit aan dankt. Wolters Kluwer en vooral Reed Elsevier waren in het verleden beurslievelingen omdat ze groei beloofden en die belofte nakwamen. Nu krijgen beide uitgevers juist problemen met dat groeipotentieel en lijkt de tijd van zekere, lineaire winstgroei achter de rug. Het minst gevoelig is vooralsnog Wolters Kluwer die anderhalf jaar geleden voor 3,1 miljard gulden het Amerikaanse CCH overnam, vervolgens een 'groeipauze' aankondigde, maar afgelopen jaar toch 6 procent stijging van de netto winst behaalde. Bovendien belooft het bedrijf de komende drie jaren een jaarlijkse winstgroei van gemiddeld ten minste 15 procent. Maar het was wel opvallend dat de eerder genoemde marge van de uitgever (zonder CCH mee te tellen) afgelopen jaar is gedaald. De winstgevendheid is dus afgenomen.

Reed Elsevier heeft ogenschijnlijk de grootste problemen. In 1995 werden de belangrijkste overgebleven publieksuitgaven (onder meer de Dagbladunie, uitgever van onder meer NRC Handelsblad) van de hand gedaan. De grofweg één miljard gulden die dat opleverde is weliswaar goeddeels opnieuw geinvesteerd, maar het met de eigen activiteiten verdiende geld staat tegen de huidige lage rente op de bank. Uit de jaarcijfers blijkt dat in 1996 de rentedekking (het aantal malen dat met het behaalde bedrijfsresultaat de verschuldigde rente kan worden betaald) zeventien maal bedraagt, tegen acht in 1995. Met andere woorden: Reed Elsevier is bijzonder solvabel en kan nog veel meer geld lenen om overnames te betalen.

En daar ligt voor de uitgever het probleem. Reed Elsevier bevindt zich in een deel van de markt waar de grote interessante overnames niet langer voor het grijpen liggen. De gretigheid van bestuursvoorzitter H. Bruggink om grote overnames te doen, die de winstgroei kunnen versnellen, bleek vorige week zonneklaar uit een uitspraak in Het Financieele Dagblad over de recente overname, voor een bedrag van 100 miljoen pond, van de Britse juridische uitgeverij Tolley: ,,Sommigen vinden dat we te veel betaald hebben. Ik zou echter zonder aarzelen 20 miljoen pond meer hebben betaald.''

Overigens is men in de financiële wereld allerminst ontevreden over de verrichtingen van Reed Elsevier en Wolters Kluwer. Die grote overname voor Elsevier komt er wel en beide uitgevers zijn op de goede weg in het electronische tijdperk waar hogere winstgevend in het verschiet ligt, zo is de heersende opinie. Van de omzetten van Wolters en Elsevier is inmiddels bijna een vijfde afkomstig uit electronische uitgaven. Voor VNU ligt dat met 13 procent beduidend lager, vooral door de nog steeds omvangrijke consumenten-divisie waarin ellectronische produkten nog nauwelijks een rol spelen.

Dat de omschakeling naar de digitale snelweg lastig is heeft Reed Elsevier afgelopen jaar ervaren. Dochterbedrijf Reed Travel liet zich verrassen door luchtvaartmaatschappijen die zelf met een elektronisch transactiesysteem kwamen. Een nieuw management-team moet daar het verloren terrein terugwinnen.