NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze redacteuren
AMSTERDAM, 27 FEBR. Het hoofd fondsenwerving van Artsen zonder Grenzen (AzG), Marcel Vos, heeft in het brancheblad Sponsoring en Fondsenwerving gezegd dat zijn organisatie zich tijdens de crisis in het Grote Meren gebied in Afrika, vorig jaar, ,,schuldig heeft gemaakt aan onzorgvuldig smijten met cijfers''. Omdat zij meenden dat de ramp in Zaïre zo groot was dat militaire interventie nodig was, hebben AzG de situatie overdreven, aldus Vos.

Vos deed de uitspraak in een gesprek dat als thema Fondsenwerving en ethiek had en waar zeven vertegenwoordigers van hulpinstellingen aan mee deden. Eerder al uitten journalisten onder andere in het vakblad de Journalist en ook in deze krant, hun twijfels over de juistheid van de gegevens van AzG, omdat zij als fondsenwerver een eigen belang hebben bij de beoordeling van noodtoestanden in de wereld. Veel journalisten hebben de gewoonte om tijdens crises in onherbergzame gebieden Artsen zonder Grenzen, vaak de enigen ter plaatse die zelf de media opzoeken en over het algemeen in staat zijn tot het maken van heldere analyses, te gebruiken als informatiebron. Maar nadat achteraf bleek dat de 1,2 miljoen mensen die volgens AzG vorig jaar in het grote-Merengebied in nood zouden hebben verkeerd, er maar een paar honderdduizend waren, rees de vraag hoe betrouwbaar de informatie van de hulporganisatie eigenlijk is.

AzG geeft toe dat een fout is gemaakt, maar distantieert zich van de uitspraken van Vos in het brancheblad. Hij zou zich ,,ongelukkig en onzorgvuldig'' hebben uitgedrukt. De enige fout die volgens de organisatie is gemaakt, is dat schattingen zijn gepresenteerd als feit. De hulporganisatie kon niet anders dan een schatting maken omdat het gebied waar de vluchtelingen verbleven, hermetisch was afgesloten. Reële aantallen waren eenvoudigweg niet te geven. ,,De schatting is gebaseerd op cijfers van de vluchtelingenorganisaties van de Verenigde Naties (UNHCR).'' Het aantal van 1,2 miljoen vluchtelingen lijkt overigens ook achteraf gezien accuraat, meent de organisatie. ,,800.000 vluchtelingen zijn teruggekeerd naar Rwanda en honderdduizenden zitten nog steeds vast in Oost-Zaïre,'' aldus een woordvoerder van AzG. De organisatie ontkent met de schattingen een andere bedoelingen mee te hebben gehad dan het presenteren van een wordt case scenario. ,,Gelukkig is het achteraf meegevallen. Maar de crisis is nog niet voorbij'', zegt de woordvoerder.

Artsen zonder Grenzen krijgt zijn inkomsten van de Nederlandse overheid en de EU, uit donaties en uit de Nationale Postcodeloterij. De organisatie, begonnen in Frankrijk en uitgebreid naar Nederland, Spanje, België, Zwitserland en Luxemburg, is de afgelopen tien jaar explosief gegroeid. Het uitgavenniveau dat tien jaar geleden rond de paar miljoen lag, ligt tegenwoordig rond de 120 miljoen. De fondsen worden per project geworven. Na iedere crisis die zich de afgelopen jaren heeft voorgedaan, heeft de organisatie een nieuwe kapitaal-injectie gekregen en is zij verder gegroeid. Naarmate de overheid geleidelijk minder geld beschikbaar is gaan stellen voor ontwikkelingshulp, zijn de donaties van het publiek voor hulporganisaties belangrijker geworden. Daardoor is tussen hulporganisaties een 'concurrentieslag' om de gunst van de krantenlezer en de televisiekijker ontstaan waarin Artsen zonder Grenzen zich zeer prominent en succesvol hebben geprofileerd. AzG 'ontdekte' dat het verstrekken van informatie over een gebied een handig instrument is voor fondsenwerving. Vanmorgen maakte Terre des Hommes bekend met onmiddellijke ingang uit de Vereniging van Fondsenwervende Instellingen (VFI) te stappen nadat de VFI de organisatie had beschuldigd van overdrijving van het aantal donateurs in een bepaalde televisieshow om meer geldgevers te trekken. Terre des Hommes is woedend: ,,We hebben die cijfers de volgende morgen zelfgecorrigeerd,'' aldus een woordvoerder.

Onlangs hield het hoofd van AzG J. de Milliano ook een pleidooi voor duidelijkere stellingname van hulporganisaties in conflicten. De Milliano vindt dat hulpverleners niet moeten schromen om de neutraliteit te verlaten als neutraal blijven in een conflict neerkomt op het steunen van de sterkste. Andere hulporganisaties, met name het Rode Kruis, menen dat het verlaten van de neutraliteit hulporganisaties juist in gevaar brengt en hun werk ter plekke bemoeilijkt.

VVD-woordvoerder Ontwikkelingssamenwerking A. van der Stoel zegt benieuwd te zijn hoe Artsen zonder Grenzen orde op zaken gaat stellen. Potentiële donateurs krabben zich een volgende keer achter de oren voordat ze de portemonnee trekken, meent Van der Stoel. Ze vindt het betreurenswaardig dat AzG onder het mom van betrokkenheid vooral zichzelf in de kijker wil spelen. ,,Als Artsen zonder Grenzen ervoor kiest zich over de ruggen van slachtoffers te promoten, dan is dat de verantwoordelijkheid van AzG.''

M. Verstegen, voorzitter van het Instituut voor Sponsoring en Fondsenwerving in de Gezondheidszorg, vergelijkt de fondsenwerving met het slijten van een produkt. ,,Fondsenwervers gebruiken getallen als in de reclamewereld. Daar wordt ook overdreven om een produkt te verkopen.''

F. van Rooij van het Astmafonds meent dat hulpinstellingen de zaak best mogen aandikken. ,,Waar ligt de grens tussen misleiding en overdrijving? Je mag best overdrijven, omdat mensen zo langzamerhand zo gepantserd zijn tegen alle nood in de wereld dat je er wel een ramp van móet maken om gironummers op de televisie te krijgen.'' Directeur Van Soest van 'Mensen in Nood' zegt geen gevallen te kennen waarbij Nederlandse hulpinstellingen met cijfers hebben gesjoemeld. Hij vraagt om begrip voor AzG omdat het bij Rwanda om ,,een onoverzichtelijke situa tie'' ging.