NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Laurus Entertainment.

Alan Rickman als de Dolle Monnik

Door PIETER STEINZ
Voor de tweede keer binnen een jaar valt de Britse acteur Ian McKellen te bewonderen als monarch in uniform. Schitterde hij in Richard III als meedogenloze dictator in jaren-dertigstijl, in de nu op video uitgebrachte televisiefilm Rasputin geeft hij een menselijk gezicht aan Nicolaas II, de zwakke laatste tsaar van Rusland die zich in de periode 1907-16 liet ringeloren door zijn vrouw Alexandra en de 'dolle monnik' Raspoetin.

'Er was 300 jaar voor nodig om een keizerrijk op te bouwen - maar slechts één man om het te vernietigen' luidt de reclameslogan voor Rasputin, dat begin dit jaar werd onderscheiden met de Golden Globe voor het beste tv-drama. Naar historische betrouwbaarheid is door regisseur Uli Edel (Christiane F, Last Exit to Brooklyn) en scenarioschrijver Peter Pruce niet gestreefd: de tsaar en de tsarina worden voorgesteld als onschuldige slachtoffers van een systeem waar ze part nog deel aan hebben, terwijl de penibele sociaal-economische situatie in pre-revolutionair Rusland niet aan de orde komt. De teloorgang van de Romanovs is geheel en al de schuld van Raspoetin, de plattelandsmysticus die zich een plaats aan het hof verwierf dankzij zijn vermogen om het bloeden van de aan hemofilie lijdende tsarevitsj te stelpen.

Raspoetins levensverhaal, dat ten minste drie keer eerder werd verfilmd (in 1966 met Christopher Lee in de hoofdrol), begint bij Edel met historische beelden van de opgravingen van de botten van de in 1919 geëxecuteerde Romanovs. Daarna volgen er twee beslissende gebeurtenissen uit de jeugd van Raspoetin, en zien we de wildbebaarde Siberische boer zijn opwachting maken bij de tsarina (Greta Scacchi). Negen jaar lang terroriseert Raspoetin (letterlijk: 'de losbandige') de keizerlijke familie met zijn bemoeizucht, zijn onheilsprofetieën, en - zo doet de film ons geloven - zijn slechte manieren. In 1916 wordt hij vergiftigd door een groep edelen; als de reuzendoses arsenicum geen effect hebben en zelfs pistoolschoten hem niet dood krijgen, wordt hij onder het ijs van de Neva gestopt.

Wie al sinds de middelbare school bekend is met de sensationele geschiedenis van Raspoetin, zal zich bij Edels film misschien ergeren aan het simplistische scenario en de ronkende, pathetische teksten van de titelheld. Maar veel wordt goedgemaakt door de weelderige art direction (op locatie in Sint Petersburg) en vooral door het spel van Alan Rickman, die met Raspoetin de zoveelste schurk aan zijn curriculum toevoegt. Sluw en zelfbewust, orerend en dreigend, maakt hij de geheimzinnige aantrekkingskracht van 'Russia's greatest love machine' (Boney M, 1979) duidelijk en weet hij Rasputin uit te tillen boven het niveau van een doorsnee confectieprodukt.