NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

HET ISOLATIONISME grijpt gestaag om zich heen. Niet alleen in de Angelsaksische landen, Rusland, Frankrijk of Duitsland is een aanzwellende politieke stroming waarneembaar die zich naar binnen richt. Ook Nederland heeft sinds kort zijn eigen isolationist: Frits Bolkestein, fractievoorzitter van de coalitiepartij VVD.

Het gaat over twee cruciale onderwerpen die dit jaar de economische en strategische agenda in Europa bepalen: de uitbreiding van de NAVO met landen van het voormalige Warschaupact, waarover deze zomer een beginselbesluit zal worden genomen, en de economische prestaties die dit jaar worden geleverd om vervolgens de stap naar de Economische en Monetaire Unie (EMU) te maken. NAVO en EMU- samen vormen ze de kern van de militaire veiligheid en de economische stabiliteit van Europa voor de toekomst.

Met twee opmerkelijke uitspraken heeft Bolkestein de afgelopen dagen zijn streep in het zand getrokken. De NAVO moet volgens hem afzien van uitbreiding met Polen, Tsjechië en Hongarije omdat vernedering van Rusland de stabiliteit in Europa niet ten goede zal komen. Ten aanzien van de EMU heeft Bolkestein zo'n strikte interpretatie van de toelatingscriteria van het Verdrag van Maastricht als voorwaarde voor Nederlandse deelname gegeven, dat hij aanstuurt op afzijdigheid van de gulden. Wat Bolkestein voor ogen staat is de neutraliteit van een monetair Zwitserland en een strategisch-militair Finland.

Niet alleen geopolitiek, ook wat betreft de binnenlandse politieke verhoudingen plaatst Bolkestein zich met deze gedachten in een isolement. Geen andere grote politieke partij deelt zijn stellingname, en het is een intrigerende vraag hoeveel steun hij in eigen kring geniet. Het is trouwens de vraag of Bolkestein hiermee een aansprekend thema voor de verkiezingen heeft uitgezet. Want leg maar eens uit aan de achterban dat de VVD, traditioneel een partij van Atlantische NAVO-voorstanders, zich op het standpunt stelt van Russische nationalisten en (ex-)communisten. Waarbij ongezegd blijft dat het alternatief voor 'niet doen' kan leiden tot instabiliteit veel dichter tegen de grenzen van de Europese Unie.

NIET DOEN met betrekking tot deelname van de gulden aan de EMU is een oproep tot economisch isolationisme. Los van de vraag of dit verdragstechnisch mogelijk is, is het vanuit de Nederlandse traditie van vrijhandel en integratie van de Europese markt een aanvechtbaar standpunt. Bij het EMU-proces zijn talloze kanttekeningen te maken, maar zelfs als louter vanuit een nationaal belang geredeneerd wordt, moet Nederland meedoen zolang Duitsland en Frankrijk voortgaan om de stap naar de euro te maken. Uitsluiting van de gulden zou dan een zaak van monetair masochisme zijn.

De enige reden om de EMU ter discussie te stellen is niet zozeer of het financieringstekort van een land over 1997 al dan niet maximaal drie komma nul procent bedraagt, maar of de politieke onafhankelijkheid van het monetaire beleid - en dus van de Europese Centrale Bank - gegarandeerd blijft. Dát is van belang om een stabiele munt te garanderen en daarbij weet Nederland zich verzekerd van een ondubbelzinnig standpunt van Duitsland.

MET ISOLEMENT worden de grote strategische vraagstukken van Europa na het einde van de Koude Oorlog - de hereniging van Duitsland en de afgebrokkelde positie van Rusland - niet opgelost. Het Atlantisch bondgenootschap moet een antwoord vinden op de veranderde veiligheidssituatie in het Europese midden en de Europese Unie moet zich bezighouden met de problemen van integratie ter verhoging van de politieke stabiliteit en economische welvaart. De oefening in intellectuele hersengymnastiek van Frits Bolkestein is boeiend om te volgen, maar is overigens een gevaarlijke vorm van isolationisme.