NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

FRANSEN EN DUITSERS hebben voorgesteld om samen met Amerikanen, Britten en Russen om de tafel te gaan zitten om eens rustig door te praten over het voornemen de NAVO uit te breiden met voormalige lidstaten van het Warschaupact. Het Franse dagblad Le Monde doet dit plan denken aan een voorstel van president De Gaulle uit de jaren zestig voor de instelling van een directorium binnen het Atlantisch Pact bestaande uit de VS, Groot-Brittannië en Frankrijk. De generaal wilde dat Frankrijk deel had aan de zogenoemde special relationship die volgens hem Amerikanen en Britten met elkaar verbond. De Amerikanen gaven overigens niet thuis.

Ook nu weer heeft Washington negatief gereageerd op het idee om zelfs maar een directorium ad hoc van de groten in het leven te roepen. Vermoedelijk niet zozeer om de kleinere lidstaten van de NAVO niet voor het hoofd te stoten, maar eerder om zelf de regie van het gesprek met de Russen vast in handen te houden. De Amerikaanse aanpak is helder: de secretaris-generaal van de NAVO heeft een mandaat om het Kremlin te peilen over het voorstel de verhouding tussen de Russische Federatie en een uitgebreide NAVO te regelen in een handvest. In juli zullen in Madrid de invitaties worden vastgesteld aan de kandidaatleden. Tijdens de aanstaande top tussen de presidenten Clinton en Jeltsin zal een en ander zeker op de agenda staan.

BIJ DE UITBREIDING van de NAVO gaat het om een keuze voor een van de twee in de aanbieding zijnde Europese veiligheidsstelsels. Het eerste is klassiek Atlantisch, in de zin dat het uitgaat van een Amerikaans primaat stoelend op de economische, militaire en politieke macht van de Verenigde Staten. Het andere veronderstelt een collectief beheerd evenwicht binnen de OVSE, de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa. In Rusland circuleren ideeën om de OVSE uit te rusten met een Veiligheidsraad naar het model van de Verenigde Naties. Daarin zouden de VS, de Europese Unie en de Russische Federatie permanente leden moeten zijn in het bezit van een vetorecht. In het verdrag dat de Russen eventueel met een uitgebreide NAVO wensen te sluiten zullen zij, naar mag worden verwacht, pogen elementen van dit idee onder te brengen.

Het voorstel van president Chirac, welwillend ontvangen door kanselier Kohl, om in een bijeenkomst van vijf grote Atlantische en Europese landen de onderlinge verhoudingen te regelen, komt in de buurt van de Russische voorstelling van zaken. Natuurlijk zal worden volgehouden dat de NAVO-leden tijdens zo'n ontmoeting één partij vormen en de Russen de andere. Maar in het Kremlin is men op de hoogte van de nuances die bestaan tussen hun gesprekspartners. De gedachte dat in het Russische model voor de Europese Unie is voorzien in een volwaardige stem, spreekt zeker de Fransen aan. Vandaar ook de bereidheid van Parijs om verder te gaan dan het handvest dat de Amerikanen willen en een verdrag te overwegen zoals Moskou zich dat wenst.

MET DE VOORTVARENDHEID die de nieuwe Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Madeleine Albright, eigen is, heeft zij de Europeanen de pas afgesneden. In de NAVO-raad zal zij straks de partners willen herinneren aan wat eerder is afgesproken: de uitbreiding van de NAVO is één ding, de betrekkingen met de Russische Federatie zijn iets anders. Dat betekent niet dat de VS niet bereid zijn te offeren op het altaar van de goede verhoudingen met het Kremlin van Jeltsin. Alleen, de Amerikanen zullen aantal en omvang van die offers zelf willen bepalen.