NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze correspondent FLORIS-JAN VAN LUYN
PEKING, 8 FEBR. Er moet deze week in China flink gelachen zijn voor de beeldbuis. Het was donderdag volgens de telling van de Chinese traditionele boerenkalender de laatste dag van het oude jaar en zoals ieder jaar bood het een hoop vrolijkheid op de televisie. Maar dit keer is daar overeenkomstig de richtlijnen van de officiële media nog eens een schepje bovenop gedaan. De programmamakers hadden expliciet de opdracht voor de naar schatting 600 miljoen kijkers een televisie-avond in elkaar te draaien die ,,in het kader van goede politieke vooruitzichten de mensen laat lachen''.

Het Chinese leiderschap heeft de afgelopen weken diverse keren laten weten dat alle reden bestaat voor vrolijkheid en optimisme, want, zo zal eenieder in China inmiddels kunnen oplepelen, het 'Jaar van de Os' is om twee redenen belangrijk: op 1 juli komt de Britse kroonkolonie Hongkong ,,na een vernedering die 150 jaar heeft geduurd'', terug in handen van ,,het moederland'', en in de herfst heeft het vijfjaarlijks congres plaats van de Chinese communistische partij, door velen bestempeld als cruciaal voor de richting van China's politieke toekomst.

Met dergelijke gewichtige gebeurtenissen in het vooruitzicht kost het de Chinese propagandamakers weinig moeite 1997 te bestempelen tot ,,één van de belangwekkendste jaren uit de geschiedenis van de Volksrepubliek''. China wekt derhalve de suggestie te bruisen van het optimisme en met de resultaten van het voorafgaande jaar in het achterhoofd, zo lijkt te worden gedacht, is China's binnenlandse stabiliteit gegarandeerd.

Aan drie van China's volksvijanden - criminaliteit, corruptie en inflatie - werd vorig jaar, tijdens het 'Jaar van de Rat', de oorlog verklaard en als China's weinig objectieve staatsmedia mogen worden geloofd, heeft dat geresulteerd in ongeëvenaarde successen. De formeel nog altijd niet beeindigde 'Sla Hard'-campagne, die vorig jaar april begon met de decimering van de criminaliteit voor ogen, heeft, aldus de Chinese propaganda, voldaan aan een lang bestaande behoefte van de Chinese bevolking aan veiligheid. De economische hervormingen van de laatste jaren hebben vele nieuwe sociale problemen opgeleverd en criminaliteit is volgens veel Chinezen een van de voornaamste. Vandaar dat de grootscheepse politie-acties, waarbij duizenden criminelen binnen enkele weken van straat zijn geplukt om via snelrecht veroordeeld te worden, brede steun genoot.

Ook de campagne voor herstel van 's lands 'geestelijke beschaving', die werd geformaliseerd tijdens de zesde plenaire vergadering van het Centraal comité van de Communistische partij in oktober, was gericht op het sociaal bederf dat zich de afgelopen jaren meester zou hebben gemaakt van de samenleving. De campagne, die het middelpunt is geworden van de ideologie van president en partijchef Jiang Zemin, beoogt de normen van goed socialistisch fatsoen terug te brengen in de Chinese maatschappij, waarbij speciale aandacht wordt gegeven aan het probleem van corruptie.

Maar critici zeggen dat zowel de 'Sla Hard'-campagne als die voor het herstel van de 'geestelijke beschaving', met een sterk autoritair karakter, weinig geruststellend zijn. ,,Dit is een vorm van politiek die eigen is aan autoritaire leiders die uitsluitend uit zijn op het consolideren van hun macht'', zegt een jurist die verbonden is aan de Volksuniversiteit van Peking. Hij verwijst daarbij naar de politieke campagnes van Mao Zedong en Deng Xiaoping, die werden gekarakteriseerd door marxistisch moralisme.

Verscheidene economen in China hebben er de afgelopen jaren op gewezen dat optimisme over de sociaal-economische gesteldheid van de Chinese samenleving minder terecht is dan China's leiders doen voorkomen. Econoom Hu, van de Academie voor sociale wetenschappen in Peking, wijst met name op de noodlijdende staatssector, die minder presteert dan ooit tevoren. ,,We hebben inmiddels geen adequate gegevens meer over het aantal werklozen onder China's stedelijke bevolking, maar een werkloosheidspercentage van tussen de 20 en 30 procent in sommige grote steden is geen uitzondering.''

De almaar weer herhaalde roep om hervormingen en stabiliteit, zoals in vrijwel ieder redactioneel artikel of televisiejournaal te beluisteren valt, is volgens Hu dan ook een kenmerk van angst - niet van vertrouwen. ,,Als het zo goed gaat in China, waarom moeten we dan telkens weer horen dat het van belang is dat het goed gaat in China?'' De aanpak van China's kleine groep politieke dissidenten is illustratief voor hetgeen Hu beweert. Met de veroordeling van voormalig studentenleider Wang Dan, in oktober, verdween één van de laatste aanspreekpunten van de dissidentenbeweging achter de tralies. Weinig verrassend is dan ook de moeite die president Jiang Zemin zich getroost zichzelf en het gehele Chinese leiderschap op de borst te kloppen. ,,Want daar waar twijfel bestaat, neemt het volume van de politieke retoriek dramatisch toe'', aldus Hu. Het bezoek van China's politieke leiders begin deze week aan Deng Xiaoping, 's lands opperste leider in ruste, en de in de media breed uitgemeten traditionele bezoeken rond Chinees Nieuwjaar aan de miljoenenachterban op het platteland, passen bij die twijfel.

Het Chinese kijkerspubliek onderwijl haalt uit de eindeloze televisiereportages over het reilen en zeilen van zijn politieke leiders weinig vertier. Het blijft derhalve aangewezen op oudejaarsavond - dan is er eindelijk flink wat te lachen.