NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Il deserto rosso

Door HANS BEEREKAMP
Het verhaal van een film van Michelangelo Antonioni (Ferrara, 1912) valt meestal niet goed na te vertellen. Er gebeurt doorgaans weinig anders dan dat de personages wat om elkaar heen draaien, zich vervelen, niet goed communiceren en, zoals het in de naslagwerken genoemd wordt, ten prooi vallen aan 'vervreemding'.

Bij de eerste presentatie van Antonioni's trilogie van de moderne leegte (L'avventura, 1960; La notte, 1961; L'eclisse, 1962) moest zelfs het professionele publiek in Cannes behoorlijk wennen aan zijn provocerende amoraliteit. In zekere zin vormen de inhoudelijk 'lege' films van Antonioni het spiegelbeeld van die van de asceten Bresson en Ozu, die zich juist vastklampten aan oude, traditionele waarden en door hun strakke, sobere vormgeving de menselijke kant van hun personages benadrukten. Antonioni haalt juist de onmenselijkheid en het tekort naar voren in een weelderige, bijna expressionistische vorm.

Wat je je het eerst herinnert van Il deserto rosso (1964) zijn de kleuraccenten: de citroengele rook uit de schoorsteen van een chemische fabriek, de gifgroene jas van Monica Vitti, een in het industriële landschap sterk detonerend fel groen gazon. Antonioni zou dan ook mede de filmgeschiedenis ingaan als de regisseur die zijn grasveld liet verven. Veel later, in 1979, zou hij als eerste, in Il mistero di Oberwald, scheutig gebruik maken van de manipulatiemogelijkheden van de toen spiksplinternieuwe videotechnologie.

De beeldcomposities in Il deserto rosso zijn adembenemend. Voor het slecht onderling laten communiceren van de personages draait een beetje scenarioschrijver zijn hand niet om. Dat blijkt ook uit de vele imitaties van het Antonioniaanse universum. Maar Antonioni was de enige die er in slaagde om die vervreemding ook in beelden uit te drukken. De ironie wil dat Antonioni, sinds hij begin jaren tachtig door een beroerte getroffen werd, zelf niet meer kan praten. Twee jaar geleden maakte hij desondanks nog een film, Beyond the Clouds, met Wim Wenders als assistent en intermediair. Die nog steeds niet in Nederland uitgebrachte film, had een hoog mistgehalte. Wenders is immers een regisseur die van gemakkelijke metaforen houdt. Vorige week werd bekend dat Antonioni zijn volgende film wil gaan maken met hulp van de Canadees-Armeense Atom Egoyan, de huidige grootmeester van de wancommunicatie, maar ook een mensenvriend. Die combinatie van een vage beeldenstormer en een precieze moralist belooft wat.