NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door Aertjan Grotenhuis
Internet bedreigt de traditionele belastingheffing. Het eerste slachtoffer is de btw. Een hoge heffing die zich onontkoombaar en onmerkbaar verschuilt in onze bestedingen. Wie aan de btw wil ontsnappen moet Europa ontvluchten. Internet biedt die mogelijkheid vanuit de leunstoel. Nu of over een paar jaar kopen we software, concerten, films, bankdiensten en heel wat meer via Internet. Aflevering vindt plaats op de harde schijf van onze eigen computer. De leverantie vindt plaats vanuit een belastingparadijs. Voor het internetcontact maakt dat niets uit. Voor de fiscus wel, want die ziet onder meer de btw aan zijn neus voorbij gaan.

De meest acute zorg van de Europese belastingheffers vormt het internationaal telefoneren via Amerika. De kersverse Groningse hoogleraar/belastingadviseur Bart van Zadelhoff vestigde daar onlangs de aandacht op. Begin dit jaar werd de btw ook voor telecomdiensten ingevoerd. Veel ondernemers krijgen die btw terug, maar particulieren en bijvoorbeeld banken en verzekeringsmaatschappijen niet. Zij kunnen hun telefoonnota mede door een btw-besparing soms tot de helft terugbrengen door internationale gesprekken via de tussenkomst van een Amerikaanse telefoonmaatschappij te voeren. De Europese Commissie overweegt de btw-regels te veranderen zodat bedrijven niet langer van het btw-gat kunnen profiteren; bij particulieren blijft het belastinglek bestaan. Overigens gaan er voor alle telefoongebruikers al weer nieuwe vluchtwegen open. Wie technisch een beetje bij de tijd is, kan straks via Internet tegen lokaal tarief over de hele wereld bellen met een televisiebeeld van de gesprekspartner op de monitor. Multinationals doen dat via hun 'eigen stukje' Internet. De fiscus heeft het nakijken en dat is voor menig computer-enthousiasteling de beste aanwijzing dat we op de goede weg zijn. Toch is er nog zoiets als het ideaal van een evenwichtige verdeelde belastingdruk, ook al maakt dat ideaal moeilijke tijden door. De pragmatische staatssecretaris Vermeend (Financiën) is al bezig gemakkelijk over de wereld bewegend beleggingsgeld in Nederland te houden door inkomsten daaruit lager te belasten. Omdat de bewindsman ter bevordering van de werkgelegenheid ook de belasting over arbeid omlaag wil brengen, leunt hij steeds zwaarder op de indirecte belastingen waaronder de btw. Als de Internet-gebruikers daar een hap uitnemen, zit Vermeend met een probleem. Gelukkig voor hem is dat voor zijn buitenlandse collega's niet anders. Iedereen zoekt dus koortsachtig naar een oplossing. De Maastrichtse econoom prof. Luc Soete heeft daar wel gedachten over. Hij bepleit serieus onderzoek naar de 'bit-tax': een belasting die wordt berekend naar de intensiteit van elektronische gegevensoverdracht. Deze mogelijkheid werd amper twee jaar geleden voor het eerst geopperd in een rapport van de Club van Rome. De zonder twijfel ingewikkelde technische aspecten van zo'n heffing heeft nog niemand goed in het vizier. Dat is voor prof. Soete eerder een aanmoediging dan een belemmering voor verder onderzoek. De hooggeleerde ziet namelijk veel voordelen in een dergelijke heffing. De druk kan op het niveau liggen van de wegzakkende btw; voor het downloaden van een foto kan aan een bit-tax van minder dan één cent worden gedacht. Maar ook op zo'n laag niveau zet de belasting een gebruiker aan het denken voordat hij ongeremd informatie over de wereld laat flitsen. Dat heeft een gunstig effect op één van de op Internet voorkomende problemen: de verstopping van de informatiekanalen. Een werkgroep van de Europese Commissie ontwaart in de bit-tax zelfs een mogelijkheid voor het (mede) financieren van een Europees sociaal zekerheidsstelsel zodat de arbeidskosten omlaag kunnen.

Overigens maakten deze voordelen geen indruk op degenen die de elektronische brievenbus van prof. Soete bestookten met kritiek en scheldkanonnades uit alle delen van de elektronisch verkleinde wereld. Internetgebruikers plegen nu eenmaal allergisch te reageren op alles wat zweemt naar overheidsbemoeienis met hun netwerk, laat staan dat ze er een roversactiviteit als belastingheffing kunnen verdragen. Internetpioniers zijn vrijbuiters. Maar ook bezorgde overheden mengden zich in de discussie: de Vlaamse regering heeft zich deze zomer in een persbericht uitgesproken tegen zelfs maar een gedachtenwisseling over de bit-tax. Zoiets zou investeerders in Internet-technologie kopschuw kunnen maken. Ook in landen als Italië, de Verenigde Staten en Canada laait de discussie hoog op. Nederland is evenwel een oase van rust. De interesse voor de bit-tax lijkt Maastricht niet te ontstijgen. In de Groningse oratie van prof. Van Zadelhoff - die helemaal ging over de btw-problemen met telecom en internet - kwam de bit-tax niet eens zijdelings ter sprake. Knisperend geld spreekt nuchtere Groningers misschien meer aan dan zoiets ongrijpbaars als bits en bytes. Van Zadelhoff doet namelijk de suggestie het gebruik van geldautomaten te belasten. Zo'n belasting op het flappentappen zou buiten Groningen nog wel eens op heel wat meer maatschappelijke weerstand kunnen stuiten dan een bit-tax.

Prof. Soete is voor reacties op de bit-tax en een exemplaar van zijn notitie per E-mail te bereiken onder: luc.soete@algec.rulimburg.nl