NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Written on the Wind

Door HANS BEEREKAMP
Zelfs de meest gespecialiseerde videotheken van Amsterdam hebben geen enkele film te huur of te koop van regisseur Douglas Sirk. Kennelijk is de herwaardering van een van de grootste Hollywoodregisseurs te recent om van zijn films al klassieken te maken, zeker in een land waar de term 'melodrama' voornamelijk negatieve associaties oproept.

De grootste successen in de jaren vijftig van de voor Hitler naar Amerika gevluchte Duitse Deen Hans Detlef Sierck (1900-1987) werden spottend betiteld als 'damesfilms'. Nu is er niet zo veel goede wil meer nodig om in bijvoorbeeld All that Heaven Allows (1955) een feministisch betoog te ontdekken over de door kleinburgerlijke conventies gedwarsboomde queeste naar liefde van weduwe Jane Wyman. Of de ironie waar te nemen in de alom aanwezige fallische boortorens in Written on the Wind (1956), waarin de seksueel geobsedeerde playboy Robert Stack door een dokter 'onvruchtbaar' verklaard wordt; 'impotent', begrijpen we inmiddels, zoals we ook niet meer voor raadsels gesteld worden door de seksuele afzijdigheid van zijn beste vriend Rock Hudson, vurig begeerd door Stacks nymfomane zuster Dorothy Malone. ,,Het kan gewoon niet'', zegt Hudson over het meisje met wie hij 'als broer en zus' opgegroeid is. Sirk wist natuurlijk in tegenstelling tot de toeschouwers van destijds dat Hudson homoseksueel was, en betrok dat gegeven in zijn superieure spel met de regels van een beproefd genre.

Written on the Wind was uiteraard niet het eerste melodrama, maar wel de moeder van alle televisie-soaps, met name van Dallas. Slaafs spinnen die verwaterde feuilletons schier onontwarbare plotkluwens zonder ooit, zoals Sirk, de parafernalia van seks, geld en macht visueel te becommentariëren. Van de zuurtjeskleuren in Sirks interieurs krijgt de toeschouwer kiespijn, de spiegels en scheve cameravoering maken hem duizelig.

Het Sirkiaanse labyrint stak de draak met het preutse conformisme van Eisenhowers Amerika. Pas in de jaren zeventig (in Engeland) en tachtig (in de Nederlandse filmkritiek) vond zijn, direct door Brechts opvattingen over vervreemding beïnvloede genie erkenning. Sirk was de held van Rainer Werner Fassbinder en, getuige Breaking the Waves, van zijn Deense geestelijk erfgenaam Lars von Trier. Net als Hitchcock maakte Sirk escapistische kassuccessen, die tegelijkertijd pervers en persoonlijk waren. Geen regisseur kan het zich veroorloven ze niet grondig te bestuderen.