NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

STELEN MAG NIET. Wie plagieert, letterlijk hele stukken uit andermans geschriften zonder bronvermelding overneemt en tot de zijne maakt, overtreedt niet alleen de auteurswet, hij maakt zich bij zijn collega's en lezers ongeloofwaardig. Ook wetenschappers maken zich eraan schuldig. Wie een eerste indruk wil krijgen, raadplege het boek 'Valse vooruitgang' (1993) van Frank van Kolfschooten.

De Leidse psycholoog prof.dr. René Diekstra heeft in zijn succesboeken 'De onderste steen boven' (1996) en 'Als het leven pijn doet' (1991) tientallen bladzijden overgeschreven van Amerikaanse auteurs. Geput is uit het psychologische handboek 'Caring for the Mind' (1994) van Diana en Robert Hales, 'How to Heal Depression' van Harold Bloomfield en Peter McWilliams en 'When Living Hurts' (1985) van Sol Gordon. Tenminste, dat is wat er tot nu toe aan het licht is gekomen.

Voor Diekstra is de affaire één groot drama. Door na de eerste onthullingen in Vrij Nederland te suggereren dat het om een enkel bedrijfsongeval ging, weggevallen voetnoten veroorzaakt door de grote haast waaronder 'De onderste steen boven' (een uitvloeisel van Diekstra's televisieshows bij Veronica) moest worden geschreven, heeft hij zich na de nieuwe onthullingen deze week in het weekblad volstrekt onmogelijk gemaakt. Zijn ergste vijand had geen effectiever scenario kunnen bedenken.

DIEKSTRA, een charismatische persoonlijkheid, lijkt het slachtoffer te zijn geworden van zijn eigen succes. Nadat hij, als eerste in Nederland, het probleem van de zelfmoord onder jongeren bij een breed publiek onder de aandacht had gebracht, is hij onder steeds grotere druk komen te staan om, naast zijn bestaan als hoogleraar psychologie en decaan van de Leidse faculteit, als een soort therapeutische heelmeester de massa der ongelukkigen van tips te voorzien. Verblind door het succes is hij als een insect in het vuur gevlogen. Wie zoveel overschrijft uit in de wereld van de pleistertherapie niet-onbekende boeken, weet dat hij het onheil over zich afroept.

Had dit drama kunnen worden voorkomen? Het speelt zich af in de wereld van de populaire wetenschap. In de echte wetenschap maakt het systeem van peer review, waarbij vakgenoten ingestuurde artikelen op hun inhoud beoordelen, plagiaat niet onmogelijk, maar het zet er wel een rem op. Uitgevers van specialistische non-fictie zouden er goed aan doen, meer dan tot nu toe gebruikelijk is, manuscripten ter becommentariëring aan externe deskundigen voor te leggen. Bovendien zou men, in navolging van de Nederlandse universiteiten, de Akademie van Wetenschappen en NWO (Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek), gezamenlijk regels kunnen opstellen hoe met wangedrag - waarvan plagiaat slechts een zeer extreme, relatief weinig voorkomende vorm is - om te gaan.

INMIDDELS IS Diekstra door de Leidse universiteit met ziekteverlof gestuurd, in afwachting van de uitkomst van een onderzoek. De feiten lijken dusdanig belastend dat een universiteit die ,,op kwaliteit koerst'' hem moeilijk zal kunnen handhaven. Een hoogleraar hoort het goede voorbeeld te geven.