NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

ISRAELS PRESIDENT Ezer Weizman heeft een zinnige correctie toegepast op het beleid van de regering-Netanyahu ten aanzien van de Palestijnse autonomie. De premier is nu gedwongen om straks in onderhandelingen met PLO-leider Arafat de volgende bladzijde om te slaan van het scenario dat naar een levenskrachtige en duurzame vrede moet leiden tussen de joodse staat en zijn Palestijnse buren. Naar buiten toe hebben de president en de eerste minister volgehouden dat in de beste onderlinge verstandhouding tot Weizmans invitatie aan Arafat was besloten. Maar het is een publiek geheim dat het staatshoofd zich ernstige zorgen begon te maken over de kwade kans dat de Palestijnse leider in eigen kring alle geloofwaardigheid zou verliezen. Netanyahu's weigering om met Arafat in gesprek te komen dreigde namelijk tot dat resultaat te leiden. Met alle slechte gevolgen van dien.

Met de hervatting van het contact met de PLO is natuurlijk niet alle kou uit de lucht. De regering-Netanyahu heeft het concept van wederzijds vertrouwen waarop de door Rabin-Peres begonnen toenadering was gefundeerd, opgegeven. Ten slotte hadden de premier en zijn partij hun verkiezingswinst dit jaar mede geboekt doordat een reeks van aanslagen de Israelische kiezer rijp had gemaakt voor een restauratie van rechts. Netanyahu wil niet, maar kan ook niet dit signaal uit de stembus negeren. Waar de hervatting van de kolonisatie in Palestijns gebied voortkomt uit de ideologie van de regerende Likoed, moet Netanyahu's terughoudendheid ten opzichte van het fenomeen Arafat vooral uit dit verkiezingsresultaat worden verklaard. Ook eventueel hervat overleg zal hiervan de last te dragen krijgen.

DAT BEGRENST tegelijkertijd de reikwijdte van Weizmans initiatief. Een constitutionele krachtproef als dit weekeinde vertoond is niet voor regelmatige herhaling vatbaar. Het betrekkelijke gemak waarmee Netanyahu zich achter de presidentiële uitnodiging heeft kunnen opstellen, is zo bezien begrijpelijk. Uiteindelijk houdt de premier de meeste troeven in handen, zich gesterkt wetend door de steun van het aanzienlijke deel van de Israelische publieke opinie dat na het verlies van Rabin als stabiel baken in een bedreigende omgeving zijn lot niet langer aan de socialisten heeft willen toevertrouwen. Tegelijkertijd heeft de president met zijn uitnodiging aan Arafat voor Netanyahu de kastanjes uit het vuur gehaald. Tegenover de eigen achterban behoeft de premier nu niet aan geloofwaardigheid in te boeten wanneer hij met Arafat het gesprek zal aangaan.

De aarzeling van de regering om het vredesproces met elan voort te zetten kan ook nog uit een andere achtergrond worden verklaard. Naarmate dat proces voortschrijdt worden de te overwinnen obstakels hoger. Ontruiming van bezet gebied en de geleidelijke verbreiding van de Palestijnse autonomie vanuit Gaza vormden de relatief gemakkelijke eerste fase. Maar met iedere verdere terugtrekking van Israelische troepen en iedere diepere worteling van de Palestijnse entiteit wordt het gevoel van veiligheid in Israel zelf en in de nederzettingen meer op de proef gesteld. Bovendien rijst de kwestie-Jeruzalem aan de politieke einder op als nauwelijks verteerbare problematiek. Ook een nieuwe regering-Peres zou met de mogelijkheid van verstarring van het vredesproces zijn geconfronteerd.

VOOR NETANYAHU is intussen het Amerikaanse klankbord niet minder belangrijk dan voor zijn voorgangers. De tegenwoordige Israelische regering heeft bij rechts Amerika een uitstekende pers, hetzij omdat zij het concept van de vrije markt omhelst, hetzij omdat zij de afkeuring van Amerikaans rechts deelt van de steeds weer vergeefse pogingen van de regering-Clinton om de Syrische president Assad in het vredesproces te betrekken. Netanyahu heeft zijn kaarten gezet op een regeling in Libanon die de veiligheid van Noord-Israel verzekert. De kwestie van de teruggave van de Golan heeft voor hem geen prioriteit. Assad zal van dat feit moeten worden doordrongen.

Maar of Israels premier uiteindelijk veel aan zijn Amerikaanse vrienden zal hebben, moet worden betwijfeld. Niet alleen moet hij rekening houden met een tweede termijn van een president die krachtig in het vredesproces heeft geïnvesteerd, ook van een regering-Dole mag hij kritische kanttekeningen bij zijn beleid verwachten als dat onvoldoende met Arabische gevoeligheden rekening houdt. De Republikeinen zijn nu eenmaal vanouds niet Israels natuurlijke veste binnen de Verenigde Staten.

Ook daarop heeft Weizman vermoedelijk Netanyahu willen wijzen. Een attentie waarvoor de premier zijn staatshoofd dankbaar moet zijn.