NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

EEN JAAR GELEDEN viel Srebrenica. Er is alle reden daarbij stil te staan. Nederlandse eenheden vormden het VN-vredesdetachement ter plaatse dat door de troepen van generaal Mladic samen met de moslim-enclave onder de voet werd gelopen. Het Nederlandse tekort en de rol van de bondgenoten en de VN houden de gemoederen terecht nog steeds bezig. De eerste gedenkdag van Srebrenica wordt vooral gekenmerkt door de gruwelijke opdracht de etnische zuivering die zich daar heeft voltrokken aan het licht te brengen en van een internationale reactie te voorzien.

Juist op de dag van Srebrenica wordt de beslissing verwacht van het Internationaal Straftribunaal voor het voormalige Joegoslavië in Den Haag over een internationaal arrestatiebevel tegen Mladic als militaire leider en Karadzic als politieke leider van de Bosnische Serviërs. Dit hof kreeg vorige week bewijsmateriaal voorgelegd over het vooropgezette en systematische karakter van de etnische zuivering. En deze week zijn in de omgeving van de voormalige moslim-enclave zelf weer grootscheepse opgravingen begonnen om de executieplaatsen bloot te leggen.

SREBRENICA VORMT EEN belangrijk draaipunt tussen het vredesmechanisme van Dayton en de processen voor het Haagse tribunaal. Ook als het hof zou afzien van een internationaal arrestatiebevel zijn Karadzic en Mladic, tegen wie al wel een gerechtelijk onderzoek is geopend, hoofdfiguren in de berechting van oorlogsmisdaden die de VN hebben gelast. En het Akkoord van Dayton ontzegt degenen die onder verdenking van oorlogsmisdaden staan deelname aan de nieuwe structuren. Na verkiezingen deze herfst moeten deze de terugkeer naar normalere toestanden inluiden én de geleidelijke terugtrekking van de internationale troepenmacht mogelijk maken.

Dit scenario dreigt op losse schroeven te worden gezet door het aangeklaagde duo. Dit heeft door het hele conflict heen een duister spoor van onbetrouwbaarheid, manipulatie en chantage getrokken. Voortzetting van de greep van de twee leiders op het bewind in Pale dreigt de verkiezingen tot een charade te maken. Het onderzoeksbevel van het tribunaal tegen Karadzic en Mladic als aanstichters en organisatoren van de etnische zuiveringen herinnert er aan dat er meer nodig is, wil het Dayton-mechanisme werkelijk een kans krijgen.

Dit stelt de geallieerden voor een lastig dilemma. De troepen van de interventiemacht hebben tot dusver de uitdrukkelijke instructie gekregen niet actief op zoek te gaan naar oorlogsmisdadigers om het fragiele evenwicht niet in gevaar te brengen. De recente topconferentie in Lyon van de G-7, een groep van zeven industrielanden, heeft met nieuwe sancties gedreigd als Karadzic niet uit zijn publieke functies zou stappen. Maar de top verbond daaraan geen uiterste datum.

EEN ARRESTATIEBEVEL VAN het tribunaal zou een aanknopingspunt kunnen opleveren voor het instellen van een speciaal arrestatieteam, bijvoorbeeld door de zogeheten Contactgroep van grote mogendheden (waaronder Rusland). Aan de andere kant groeit ook de aandrang een speciale uitzondering te maken op de regel dat het tribunaal niet mag oordelen bij verstek. Berechting bij verstek kan de druk op Karadzic en Mladic ongetwijfeld vergroten. Maar een lege beklaagdenbank zou deze eerste serie internationale strafprocessen na Neurenberg en Tokio geen goed doen.