NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door TOM ROODUIJN
Onlangs werd op de televisie een filmpje vertoond van de feestelijkheden rond de aankoop van het zoveelhonderdduizendste televisie-toestel. Heel het dorp van de gelukkige tv-bezitter was uitgelopen om deze mijlpaal te vieren. Bij de koper thuis speelde zich een roerend tafereel af: terwijl een presentatrice hem ondervroeg, verschenen de beelden van dat gesprek rechtstreeks op het nieuwe tv-toestel. Dit technische vernuft sloeg de man en zijn gezin letterlijk met stomheid, met als gevolg dat honderdduizenden kijkers in hun huiskamer tuurden naar een gezin in een andere huiskamer dat stomverbaasd naar zichzelf zat te turen. Op de Nederlandse televisie doet zich veertig jaar na dato een verschijnsel voor, dat sterk aan die oer-tv-tijd doet denken. Op een plein, in het park of langs de straat wordt een camera opgesteld, die niets anders doet dan registreren wat voorbij komt. De Amsterdamse zender AT5, de stads-tv van Rotterdam en RTL4 vullen hiermee de zendtijd waarin vroeger een testbeeld of klok was te zien. Een fascinerend schouwspel, vooral omdat de meeste voorbijgangers zich niet bewust zijn van de etalage waarin zij zich plotseling bevinden. Het is de human-interest-variant op 'road tv', een formule van het Duitse ZDF die door tv-Groningen is overgenomen: de camera wordt in een autobus of trein gezet en legt alleen maar het uitzicht vast.

Afgelopen zondag was AT5 met de camera present in de Amsterdamse Kinkerstraat, terwijl RTL4 beelden uitzond van een plein in Arnhem, waar op een terras een aantal jongeren was neergestreken. Omdat tegelijkertijd een tijdrit in de Tour plaatsvond, kon met behulp van de afstandsbediening worden overgeschakeld van een Amsterdamse straat via een Arnhems terras naar Val d'Isère. De suggestie van een 'virtuele' aanwezigheid op drie plaatsen tegelijk was gewekt. Maar de beelden uit Nederland waren een stuk spannender dan die uit Frankrijk. Dat kwam doordat een Tour-etappe geheel in dienst staat van de televisie en - behalve in het wedstrijdverloop - iedere verrassing er is uitgebannen. Het louter laten zien wat er buiten gebeurt, een verstandshuwelijk van candid camera en reality tv, levert je reinste 'minimal television' op: de schoonheid van de nutteloze herhaling, een uitvergroting van de alledaagse werkelijkheid. De kijker weet zich in de veilige beschutting van zijn huiskamer, terwijl hij ongegeneerd mag turen. Hoe langer het groepje op het Arnhemse terras in beeld was, des te meer raakte je vertrouwd met hun onderlinge relaties, rook- en drinkgedrag, blikrichting en motoriek.

De overvloed die voor de schaarste aan zenders in de plaats komt, leidt onherroepelijk tot een toename tot van 'special interest'-stations en de ontwikkeling van de meest curieuze 'themakanalen'. Het permanent mogen bespieden van de argeloze medemens is nu nog voorbehouden aan bewakingspersoneel. Maar het kan niet lang meer duren, of een handige media-ondernemer stort zich op een in 'straattelevisie' gespecialiseerd station.

Dat zal niet alleen het voyeurisme van de kijker prikkelen, maar ook interessant documentair materiaal kunnen opleveren. Een montage van beelden uit een drukke winkelstraat, over een langere periode steeds opgenomen vanaf dezelfde plaats, biedt prachtige lichtbeelden bij de ontwikkelingen in het uiterlijk, in de omgangsvormen of in de samenstelling van de bevolking.

De tv-camera is in de moderne samenleving alom aanwezig. Zoals de formule van de internationale nieuwszenders rechtstreekse beelden van verre vereist, zo gunt de lokale omroep ons een directe blik op de werkelijkheid naast de deur. Wordt het openbare leven niet door zendgemachtigden vastgelegd, dan gebeurt dat wel door particuliere of overheidsoppassers.

Ook Internet komt steeds vaker tegemoet aan de behoefte thuis deelgenoot te zijn. Al laat de kwaliteit nog te wensen over, de directe 'uitzending' van gebeurtenissen op Internet wint aan populariteit. Vanmorgen nog werd op het net de nieuwe collectie van Yves Saint Laurent gepresenteerd. De tv heeft nooit het voorrecht gehad de catwalk van de modekoning rechtstreeks te tonen, meldde de organisator trots.

Het met de camera kijken en bekeken worden is gedemocratiseerd.