NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

A Matter of Life and Death

Door HANS BEEREKAMP
Het is druk op 2 mei 1945 in de wachtkamer van de hemel. Engelse, Amerikaanse en Franse piloten - geen enkele Duitser - verdringen zich, met hun engelenvleugels nog verpakt in stomerijplastic onder de arm, bij de receptie. Dan gaat de alarmbel, omdat er voor het eerst sinds een paar duizend jaar een foutje in de organisatie is geslopen. Hoewel de Britse vliegenier Peter Carter (David Niven) zojuist zonder parachute uit een brandende kist is gesprongen, meldt hij zich niet aan de hemelpoort. De engel die hem moest begeleiden is door de mist de weg kwijtgeraakt en Niven staat ongedeerd op na zijn val. Direct ontmoet hij de Amerikaanse vluchtbegeleidster (Kim Hunter) op wier stem hij in zijn laatste minuten radiografisch verliefd geworden was. Er kan geen sprake meer zijn van dood; het hem door een administratieve vergissing verleende respijt heeft hij benut voor het aangaan van een sentimentele verplichting. Een rechtszaak vindt plaats op de trappen van het hemelse amfitheater, die uitmondt in een overwinning van de transatlantische liefde.

De aanleiding tot het maken van A Matter of Life and Death (1946) was een verzoek aan het Britse regisseurs- en producentenduo Michael Powell (1905-1990) en Emeric Pressburger (1902-1988) om 'iets te doen aan de problematische Brits-Amerikaanse relaties', die immers door de massale geallieerde concentratie onder grote druk stonden. Het resultaat is een nog steeds bewonderenswaardige, hoogst modern aandoende surrealistische tragikomedie, die zich vooral onderscheidt door de creatieve toepassing van nieuwe technieken. Het was een handelsmerk van het duo Powell en Pressburger, vaak verguisd in hun bloeiperiode (1943-1960) om hun excentriciteit en 'gebrek aan goede smaak', daarna gerehabiliteerd door jonge bewonderaars, onder wie Martin Scorsese. Die superviseerde ook de restauratie van de originele kopie van A Matter of Life and Death, en je weet niet wat je ziet. De hemel is gefotografeerd (door Jack Cardiff) in zwart-wit, de aarde in Technicolor. Het is de eerste film waarin kleur dramatische betekenis kreeg, en de overgangen, de trucages met tijd en ruimte, de brutale, maar doordachte vormgeving doen 'special effects' van vijftig jaar later verbleken als zinloos gefröbel. Superieur is ook de intellectuele souplesse, waarmee scenarist Pressburger zowel de Amerikaanse oppervlakkigheid als de Britse hoogmoed relativeert. De Engelse filmcritici bestempelden de film dan ook als pro-Amerikaans en deden een van de beste produkties die ooit in Engeland tot stand kwam ten onrechte in de ban. Behalve Scorsese (zijn vaste editor Thelma Schoonmaker trouwde in 1984 met de veertig jaar oudere Powell) is ook Peter Greenaway een geestelijk erfgenaam van Powell en Pressburger.