NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S c h a k e l s

Door onze redacteur FRANK VAN EMPEL
DEN HAAG, 27 JUNI. Nieuwe woningen in het Groene Hart tussen de vier grote steden kosten de gemeenschap door speculatieve prijsopdrijving en schadeloosstelling van glastuinders ruim 2 miljard gulden. Dit schrijft het economisch onderzoeksinstituut NYFER.

De onderzoekers bekritiseren in het 290 pagina's tellende rapport Het Groene Hart..., dat klopt niet! de Nederlandse grondpolitiek. De wijziging begin dit jaar van de Wet voorkeursrecht gemeenten (WVG), die gemeenten in staat moet stellen in een vroeg stadium benodigde gronden te verwerven, wordt gekwalificeerd als ,,ontoereikend om speculatie tegen te gaan''. Volgens de onderzoekers durven politici hun handen niet meer te branden aan de grondpolitiek sinds het kabinet Den Uyl daar twintig jaar geleden over viel.

In de Vierde Nota over de ruimtelijke ordening Extra (afgekort VINEX) werd begin jaren negentig bepaald waar in de periode 1995-2005 zo'n 485.000 nieuwe woningen zouden worden gebouwd. Het grootste aantal werd gepland rond de vier grote steden. Enorme speculatie was het gevolg. De grondprijzen op de VINEX-locaties stegen in enkele jaren tijd tot een veelvoud.

Meer dan de helft van de betreffende bouwgrond is momenteel in handen van private partijen, die alleen bereid zijn de gronden aan de gemeenten te verkopen als zij daarvoor een hoge vergoeding ontvangen. De gemeenten kunnen hier weinig tegen doen. De Onteigeningswet bepaalt dat de verkeerswaarde in het vrije ruilverkeer en niet de gebruikswaarde (als landbouwgrond) maatgevend is voor het vaststellen van de prijs. NYFER schat dat de prijsopdrijving van grond op VINEX-locaties de gemeenschap 1,5 miljard gulden kost. Ongerechtvaardigde winsten, die ontstaan doordat het rijk de bestemming van landbouwgrond wijzigt in grond voor woningbouw, kunnen volgens de onderzoekers niet worden afgeroomd. ,,Belastingbetalers, kopers van eigen woningen en huurders betalen de rekening in de vorm van hogere collectieve uitgaven en hogere woonlasten'', aldus NYFER. Als gevolg van speculatie worden bouwkavels 20 procent kleiner en woningen tienduizenden guldens duurder.

De ,,maatschappelijke verspilling'' wordt volgens de onderzoekers nog vergroot doordat Westlandse glastuinders van hun grond moeten wijken en in staat moeten worden gesteld ergens anders een nieuw bedrijf te beginnen. Ook in Vleuten-De Meern moeten glastuinders verkassen. De totale verkassingskosten worden door NYFER op 582 miljoen gulden becijferd.

Volgens de onderzoekers is er alle aanleiding het grondbeleid opnieuw op de politieke agenda te plaatsen. Het ontwikkelen van een belangrijke woningbouwlocatie in het Groene Hart is volgens NYFER ,,veel goedkoper dan het ontwikkelen van locaties aan de rand van de stadsgewesten''. Een andere optie is het alsnog aanleggen van de Markerwaard. Ruwe bouwgrond zou daar 5,44 gulden per vierkante meter kosten, tegen 40 60 gulden in Wateringse Veld, waar nu woningen zijn gepland.

Grasland in het Groene Hart zou volgens de onderzoekers kunnen worden opgeofferd ten bate van woningen, natuur en sfeervolle landschappen. De onderzoekers doen een aanval op de landbouw, die de gemeenschap anderhalf keer zoveel aan subsidies zou kosten dan hij aan inkomen oplevert.

Wel verwacht 58 procent van de huiseigenaren dat potentiële kopers als gevolg van meer groen in de buurt meer voor hun woning zullen willen betalen. Iets meer dan 50 procent zou bereid zijn daarvoor meer te betalen. Jongeren, vrouwen en gezinnen met kinderen willen voor groen betalen.

NRC Webpagina's
27 JUNI 1996