NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S c h a k e l s

Door onze redacteur ERIK OUDSHOORN
LONDEN, 19 JUNI. Was het de opluchting over de miraculeuze kwalificatie voor de kwartfinales of kon de Engelse mokerslag zijn humeur gewoon niet bederven. Guus Hiddink toonde zich zowaar goed geluimd nadat Oranje op het heilige gras met de billen bloot was gegaan. De bondscoach meende dat elk team op een groot toernooi weleens een off-day heeft. En memoreerde het miserabele begin van het Nederlands elftal op het EK in 1988. Maar de vergelijking met de gouden ploeg van dat jaar, waarin Ronald Koeman, Gullit, Van Basten en Rijkaard excelleerden, gaat volledig mank. Het armoedige zooitje van gisteravond, dat in tien minuten drie doelpunten tegen kreeg, met 4-1 verloor en op wonderbaarlijke wijze ontsnapte aan de uitschakeling door meer gescoorde treffers in het doelsaldo, is van een heel ander allooi.

De afstraffing op Wembley mocht ook Hiddink zich aanrekenen. Vooral in de tweede helft was het bij Oranje een organisatorisch wanboel. De kracht van het Nederlandse voetbal ligt juist op tactisch gebied, maar daar bleek gisteravond niets van. Hiddink sprak met gevoel voor understatement over een lesje op het gebied van verdedigen en afwerking. Hij vergat te melden dat ook zijn tactisch strijdplan aan alle kanten rammelde of verkeerd werd uitgevoerd.

Had zijn gewaardeerde collega Louis van Gaal linkshalf en spelmaker Richard Witschge ook op de dribbelaar Steve McManaman gezet? Waarschijnlijk niet. In de tweede helft ging Winston Bogarde de gevaarlijke valse rechterspits bestrijden, maar toen ontstond er weer chaos in het centrum waar Aron Winter op de sterke kopper Teddy Sheringham kwam te staan. Het verdedigingssysteem van Ajax, waarin twee backs in hun zone op de flanken een directe tegenstander opvangen, werd tegen Engeland om onverklaarbare redenen losgelaten en mede daardoor raakte Oranje de kluts kwijt. Nederlagen of tegendoelpunten ontstaan bij Ajax meestal door persoonlijke fouten, zelden door een slechte organisatie.

Het duurde tot bijna een kwartier voor tijd voordat Hiddink begreep dat er ook aanvallend te vrijblijvend werd gevoetbald. Bergkamp kwam een paar keer vrij voor het doel, maar faalde weer in de afwerking. Ronald de Boer leed als aanvallende middenvelder te veel balverlies. Toen kreeg Patrick Kluivert zijn kans. De veelbesproken spits had zich op de bank al afgevraagd waarom hij er niet eerder zijn opwachting mocht maken, want Oranje was immers na de vierde Engelse treffer van Sheringham schijndood. ,,Maar je gaat niet aan de bondscoach vragen of je er alsjeblieft in mag.'' De treffer die hij al na twee minuten op aangeven van Bergkamp door de benen van de uitstekende Engelse doelman Seaman maakte, was goud waard. Oranje verdiende het gisteravond echter om na de ontluisterende opvoering uitgeschakeld te worden.

Kluivert verklaarde dat hij fit genoeg is om negentig te minuten te spelen. Aan zijn scherpte hoeft ook niet al te veel meer te worden getwijfeld. Zijn vizier staat in elk geval beter afgericht dan dat van Bergkamp. De man die wilde schitteren voor het oog van het Engelse publiek werkte keihard maar moest de ene na de andere vernedering ondergaan. De spits van Arsenal werd zelfs uitgelachen toen hij een keer weggleed en ontving een gele kaart omdat hij op de rechtsbackpositie McManaman eenmaal moest afstoppen. Hiddink zou er goed aan doen Ronald de Boer in de kwartfinale tegen Frankrijk weer op zijn vertrouwde rechtshalfplaats te zetten. Kluivert kan dan in de spits, met Bergkamp erachter. En Seedorf samen met Danny Blind in het centrum van de verdediging. Winter zal het veld moeten ruimen.

Maar elke opstelling is inwisselbaar wanneer spelers zo tam zijn dat ze hun persoonlijke duels een voor een verliezen. Er lag gisteravond een onbegrijpelijke matheid over het Nederlands elftal. Kluivert wilde niet ontkennen dat de affaire-Davids diepe sporen heeft achtergelaten bij sommige spelers. ,,Dat heeft niets met blank of zwart te maken. Die vermeende raciale tegenstellingen, dat vind ik echt gelul. En voor de buitenlandse pers: 'Geloel!'. Velen onder ons hebben nog nooit meegemaakt dat er een speler naar huis is gestuurd. Dat heeft wel degelijk indruk gemaakt.''

Blind wilde helemaal niets van onrust in de selectie weten. ,,Ik begrijp niet waar men het over heeft.'' En misschien is de ontkenning van de frictie die er onderling of ten opzichte van Hiddink bestaat, juist wat sommige spelers irriteert. Davids was overigens de aangewezen man geweest om in plaats van Witschge op McManaman te spelen. Ook tegen de wendbare, fysiek sterke Fransen had hij een belangrijk wapen kunnen zijn. Misschien zal achteraf blijken dat Hiddink zijn nek in een strop heeft gestoken door het belang van zijn autoriteit boven dat van Oranje te stellen. Maar dat is achteraf. Het Nederlands elftal heeft vier dagen om zijn wonden te likken. Ondanks een gelijkspel en een dramatische nederlaag is de ploeg nog steeds in de race. Zaterdag lijkt het duel tegen Frankrijk op Anfield Road in Liverpool een bijna onmogelijke opgave. De Fransen zijn al 26 wedstrijden ongeslagen en een van de favorieten voor de Europese titel. ,,Nederland is nu in een underdogpositie gemanoeuvreerd, en dat is misschien maar goed ook'', zei Blind. ,,Dichter bij de uitschakeling dan vandaag kun je niet zitten. Ik persoonlijk heb er geen moeite mee om in de komende dagen een knop om te draaien. Frankrijk heeft drie heel goede linies. En ze zijn eigenlijk nog beter in het positiespel dan de Engelsen.''

Blind vindt dat Oranje de komende dagen in conclaaf moet over de ontluisterende ervaringen van gisteravond. Bij Ajax gaan dat soort evaluatiegesprekken vaak hard tegen hard, maar wel in een openhartige sfeer.

De nederlaag op Wembley was de grootste sinds 10 september 1975. Toen verloor Oranje met Cruijff, Van Hanegem en Krol in Chorzov van Polen, ook met 4-1. Een maand later waren Van Beveren en Van der Kuylen na een conflict met de Ajacieden uit de selectie verdwenen. De parallel met toen is de onrust. Het Nederlands elftal ging destijds verder met Piet Schrijvers onder de lat en Ruud Geels in de spits en won in Amsterdam het tweede duel tegen Polen afgetekend met 3-0. Zo'n wederopstanding hoeft van het Oranje van Hiddink niet te worden verwacht. Het fortuin van 'Guus Geluk' houdt eens op.

NRC Webpagina's
19 JUNI 1996