NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

In 7 theaters

De kijker waant zich aan het begin van de negentiende eeuw

Door HANS BEEREKAMP
De laatste van de zes romans van Jane Austen (1775-1817), het postuum gepubliceerde Persuasion, bevat zelfs naar de maatstaven van Austen weinig drama. Er wordt eindeloos thee gedronken, geconverseerd, gewandeld, voorzichtig geroddeld en geïnsinueerd, de kat uit de boom gekeken en aan het slot een knoop doorgehakt. Acht jaar na het verbreken van haar verloving met een marineofficier kruist deze, inmiddels kapitein, Wentworth opnieuw het levenspad van de nog steeds ongehuwde, intelligente en gevoelige Anne Elliot. Haar heimelijk gekoesterde hoop op een tweede kans bij hem wordt ernstig belemmerd door de onfortuinlijke positie van haar familie. Maar hun wederzijdse affectie groeit onuitgesproken en overwint vele dwaalsporen en tegenslagen. Het realiseren van haar voornaamste emotionele ambitie door een vrouw die om velerlei sociale overwegingen gedwongen was passief te blijven, moet een bijzondere betekenis gehad hebben voor Austen, die de roman op haar ziekbed schreef, vlak voor haar dood als maagd.

In het jaar dat twee andere verfilmingen van romans van Austen, Sense and Sensibility en Emma (als het naar het heden verplaatste Clueless) op groot succes konden rekenen, was slechts een bescheiden reputatie weggelegd voor Persuasion. Geproduceerd door de BBC-televisie - en uitgezonden op Eerste Paasdag 1995 - biedt de door Roger Michell, een in Zuid-Afrika geboren voormalige vaste regisseur van de Royal Shakespeare Company, gerealiseerde film nauwelijks namen van acteurs die de bioscoopbezoeker iets zeggen. Maar de kwaliteiten van bijvoorbeeld Sophie Thompson (het minder bekende zusje van Emma) en alle anderen in de voortreffelijke cast doen nauwelijks onder voor die van de sterren in Sense and Sensibility. De ingehouden toon van het drama, en de zorgvuldige keuze van de locaties in bijvoorbeeld Lyme Regis en de omgeving van Bath, doen de kijker werkelijk geloven dat hij zich aan het begin van de 19de eeuw bevindt, en niet in een gestileerde filmische pendant. Dat er zo weinig gebeurt in Persuasion is een handicap die het geduld van de moderne kijker op de proef stelt. Mij overtuigt juist die uitzichtloze saaiheid dat het er in de provinciale en burgerlijke wereld van Austen zo aan toe gegaan moet zijn.

De televisieoorsprong van het project verraadt zich enigszins in de discrete, opzichtig effectbejag vermijdende vormgeving, maar ook die keuze past heel goed bij de toon van de roman. De enige spectaculaire gebeurtenis in de vertelling, een dramatische val van een bijfiguur, komt zo hard aan als je verwachten zou in een omgeving waar nooit iets gebeurt. Knap is ook de vondst om het verhaal precies in te kaderen tussen de verbanning van Napoleon naar Elba en zijn ontsnapping. De marine keert terug naar huis en de marine vaart weer uit. In de korte tijdsspanne dat er vrede heerst, vinden er enige in het licht van de grote historie onbelangrijke verschuivingen plaats in het leven van mensen die er niets toe zouden doen, wanneer een miniaturiste als Jane Austen ze niet voor ons opgeschreven zou hebben.