NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S c h a k e l s

Door onze redacteuren
WIM BRUMMELMAN en ROBERT VAN DE ROER
BERLIJN, 3 JUNI. De 16 ministers van Buitenlandse Zaken van de NAVO hebben vandaag in Berlijn ingestemd met de vorming van een "Europese pilaar" binnen de NAVO. Europese landen kunnen zo NAVO-materieel en -kennis gebruiken voor vredesoperaties waaraan de VS niet deelnemen.

Dit zogeheten concept van Combined Joint Task Forces (CJTF) maakt het voor de NAVO mogelijk bij eventuele crisissituaties flexibel te kunnen reageren. De NAVO-landen spreken van een ,,historische'' beslissing om de NAVO in het post-Koude Oorlog-tijdperk te moderniseren en een Europese pijler in de alliantie gestalte te geven.

De Franse minister van Buitenlandse Zaken, Hervé de Charette, zei op de halfjaarlijkse ministerraad vanochtend dat Frankrijk ,,tevreden'' is over het bereikte akkoord. ,,Het is de eerste keer in de geschiedenis van de NAVO dat Europa zijn persoonlijkheid tot uitdrukking brengt'', aldus Charette. Met het akkoord is volgens diplomaten voor Frankrijk de basis gelegd om mogelijk al aan het eind van dit jaar volledig terug te keren in de militaire structuur van de NAVO. Frankrijk verliet deze structuur in 1966 uit onvrede over de Amerikaanse dominantie. Frankrijk geldt als de belangrijkste voorstander van een eigen Europese defensie-identiteit.

Over het akkoord is tot vannacht toe intensief onderhandeld, waarbij met name de VS en Frankrijk tegenover elkaar stonden. Zij verschilden van mening over de precieze voorwaarden waaronder de Europeanen onder de vlag van de Westeuropese Unie (WEU) middelen van de NAVO mogen lenen. Het gaat onder andere om transportvliegtuigen, spionagesatellieten en communicatiesystemen, hoofdzakelijk in Amerikaans eigendom.

Washington juicht vorming van een Europese pijler binnen de transatlantische alliantie toe, maar wil voorkomen dat de eenheid binnen de NAVO wordt aangetast. Daarom eisen de VS dat de NAVO controle kan blijven uitoefenen op het gebruik van de NAVO-middelen, ook nadat ze voor operaties zijn overgedragen aan Europese landen. Frankrijk is van mening dat alleen de WEU politieke controle mag uitoefenen op vredesoperaties waaraan de VS niet deelnemen.

NAVO-diplomaten zeiden vanochtend dat er over de kernproblemen ,,een politiek akkoord'' is bereikt. Details zouden pas later bekend worden. Ook als de WEU de politieke leiding heeft over een Europese missie, zal de NAVO via ,, monitoring en consultaties'' toezicht houden, aldus een woordvoerder vanmiddag. De discussie over de CJTF's _ centraal punt van "de nieuwe NAVO' _ is het afgelopen half jaar in een stroomversnelling geraakt door de aankondiging van Frankrijk dat het militair nauwer betrokken wil raken bij de NAVO.

NAVO-diplomaten zeggen dat de betekenis van die ,,toenadering'' nauwelijks onderschat kan worden, omdat het inhoudt dat Parijs duidelijk kiest voor de NAVO als de defensie-organisatie in Europa, en niet langer de opwaardering van de WEU nastreeft als een parallelle defensie-organisatie.

Via de CJTF's krijgt Europa ook zonder Amerikaanse deelname toegang tot NAVO-middelen en kunnen de lidstaten van de Europese Unie hun buitenlandse beleid vertalen in concreet optreden.

Tegelijkertijd relativeren waarnemers de praktische betekenis. CJTF-missies zonder deelname van de VS zullen per definitie kleine operaties zijn, omdat in belangrijke conflictsituaties met een grote politieke betekenis de Amerikanen niet aan de zijlijn zullen blijven staan, aldus diplomaten. Het belangrijkste voorbeeld is thans het IFOR-optreden in Bosnië. Los daarvan hebben de grote Europese landen de afgelopen jaren laten blijken grote moeite te hebben om onderling een coherent buitenlands beleid te formuleren.

Ministers spraken vanochtend bij het begin van de bijeenkomst van een ,,historisch'' moment voor de NAVO. ,,Dat de bijeenkomst hier in Berlijn, de hoofdstad van het verenigd Duitsland, wordt gehouden, is een geweldig politiek sigaal in oostelijke richting. Het symboliseert dat de NAVO hier in de volgende eeuw ook nog aanwezig zal zijn, en dat het transatlantische bondgenootschap voor zichzelf een belangrijke rol blijft zien in de Europese veiligheid'', aldus een diplomaat. ,,Berlijn en de NAVO hebben samen geschiedenis gemaakt'', zei de Duitse minister Klaus Kinkel vanochtend.

Op tafel ligt vandaag ook een studie om de commandostructuur van de NAVO flexibeler te maken en aan te passen aan de nieuwe veiligheidsbehoeften. Aanpassing van de NAVO is ook nodig wegens de steeds intensiever wordende samenwerking met de Oosteuropese landen, waarvan een aantal mogelijk zullen toetreden tot het bondgenootschap.

De NAVO-ministers praten vandaag en morgen ook over het verloop van de IFOR-vredesmissie in Bosnië. Morgen is er een ontmoeting van de zestien ministers met de Russische ambtgenoot Primakov.