Tom Waits
(Officiële site)

BERNARD HULSMAN

De Amerikaanse zanger Tom Waits is het troeteldier van de Nederlandse popkritiek. Zijn nieuwste cd Mule Variations belandde dit jaar weer op de eerste plaats van de jaarlijst van beste cd's die het muziektijdschrift Oor samenstelt op basis van de voorkeuren van de Nederlandse popcritici. Mule Variations is weer zo'n typische Waits-cd, met ketelmuziek en nummers die zijn gebaseerd op oude genres als blues.

Op Mule Variations staat eigenlijk maar één nummer dat zich nergens mee laat vergelijken: 'What's he Building?' Spaarzaam begeleid door slagwerk vertelt Waits - zingen kun je het beslist niet noemen - over een buurman die nooit groet. De buurman heeft geen vrienden, maar krijgt wel veel post en hij heeft een ex-vrouw ergens in Mayors Income, Tennessee. Binnen in zijn huis is hij druk bezig, maar met wat, vraagt Waits zich steeds af: 'What the hell is he building in there?' Er staat bij hem in huis vergif onder het aanrecht, heeft een zekere Mister Sticha gezien, en genoeg formaldehyde om een paard mee omver te krijgen, maar wat moet hij ermee? 'What's he building inside'?

Het Nederlandse reclamebureau KesselsKramer, bekend van onder meer reclames voor Ben en Het Parool, maakte er op eigen initiatief een door Lex Brand geregisseerde videoclip bij. De clip was in de ogen van Tom Waits en zijn platenmaatschappij Epitaph goed genoeg om te worden geaccepteerd als 'officiële' video en werd uitgezonden door bijvoorbeeld MTV.

Het is merkwaardig dat KesselsKramer juist bij dit nummer een videoclip heeft gemaakt. 'What's He Building?' is niet echt een single: het is geen nummer dat tegen veelvuldige beluistering bestand is. Op de cd is het nog wel op zijn plaats, maar geïsoleerd is de lol er na twee of drie keer luisteren wel af. Het is dan ook niet moeilijk om te voorspellen dat de clip niet vaak zal worden aangevraagd op verzoekplatenstation The Box, als dit station hem al in de selectie opneemt.

Vermoedelijk heeft KesselsKramer het nummer gekozen omdat er een sterke suggestieve werking vanuit gaat. Wie het 'What's He Building?' hoort, ziet vanzelf beelden voor zich opdoemen van een geheimzinnig huis, waarin een viezige, wat oudere man druk doende is met, ja, met wat eigenlijk?

Regisseur Lex Brand bleef met zijn clip dicht bij de groezelige, quasi- oude esthetiek van de foto's die de verpakking van de cd Mule Variations sieren. De vage bruinige filmbeelden, die bovendien vaak onscherp, overbelicht en vlekkerig zijn, wekken de indruk dat het hier om een amateurfilmpje uit de oude doos gaat.

Dat de videoclip begint met de beelden van een oud huisje, in dit geval een typisch Nederlands landarbeidershuisje, ligt voor de hand maar is onvermijdelijk. Dit is tenslotte wat iedereen die het nummer hoort, ongeveer als eerste ziet.

Maar ook in de rest van het filmpje volgt Brand de tekst van het nummer op de voet. Als Waits bijvoorbeeld zegt dat de geheimzinnige buurman een cirkelzaag heeft, zien we schokkerige beelden van een cirkelzaag. We krijgen zelfs dingen te zien, waarvan Waits zegt dat die buurman ze juist níet heeft. Beweert Waits dat de buurman geen kinderen heeft, dan zien we een foto van twee meisjes.

De kracht van Waits' nummer is de suggestie van iets geheimzinnigs dat vermoedelijk helemaal niets om het lijf heeft en alleen in het hoofd van de nieuwsgierige zanger griezelige vormen aanneemt. Door de letterlijkheid verdubbelt Brands clip Waits' suggestie slechts, en voegt er verder niets aan toe.

Stuur uw reacties naar: videoclip@nrc.nl