Dossier Kok / Van Aartsen

Nieuws

Wim Kok

Jozias van Aartsen

Buitenlands beleid

Documenten

Links

Premier Kok en minister Van Aartsen kunnen weer door één deur, al kostte het gisteravond veel toneelspel om dat aan de verzamelde pers duidelijk te maken.

Door onze redacteuren GIJSBERT VAN ES en KEES VAN DER MALEN

DEN HAAG, 3 NOV. W. Kok en J. van Aartsen, ministers van de Kroon, zijn weer goed met elkaar. Althans, dat is de pointe van de sketch die ze gisteravond in de Tweede Kamer hebben opgevoerd.

De poging tot verzoening verliep gisteren in diverse etappes. In het Torentje, rondom de 'coalitie-broodjes', werd omstreeks het middaguur geconcludeerd dat de impasse van knallende ruzie en bokkig zwijgen nu snel moest worden doorbroken. Kok en Van Aartsen troffen elkaar gisteravond in een Haags restaurant nabij de Dennenweg voor een verzoenend diner deux. Deze afspraak was zorgvuldig buiten de publiciteit gehouden om chaotische taferelen met camera's en microfoons te voorkomen.

De media kwamen gisteravond omstreeks tien uur ruimschoots aan hun trekken met een strak geregisseerd optreden van Kok en Van Aartsen, dat alles bij elkaar krap anderhalve minuut duurde. De Rijksvoorlichtingsdienst had vooraf de vertegenwoordigers van radio en televisie geïnstrueerd zich op te stellen bij de uitgang van de ministerskamer in het Kamergebouw. Premier Kok kreeg er welgeteld vier vragen voorgelegd en hij sprak twaalf zinnen. Kern van de boodschap: "Streep eronder, een dikke streep onder het verleden, en samen de weg vooruit, met vertrouwen in elkaar en in onszelf."

Rondom het Binnenhof is de afgelopen dagen veel gesproken over de ijzige lichaamstaal die de beide bewindslieden dinsdagavond in de Tweede Kamer hadden geëtaleerd. Ook op dat beeld werd gisteravond een krachtige correctie gepleegd, met een stevige hand die Kok en Van Aartsen desgevraagd wel voor de camera's wilden schudden. Aansluitend dreigde het nog even mis te gaan toen de premier en de minister van Buitenlandse Zaken op verschillende deuren afliepen om de Tweede Kamer te betreden. Maar de premier wendde op tijd het steven (ironisch lachend: "o jee, we moeten door één deur"), waarna de camera's konden vastleggen hoe Kok zijn hand op de schouder van Van Aartsen legde en staatssecretaris Benschop hoffelijk de deur openhield om de verzoenende shots af te ronden.

Dat het conflict tussen Kok en Van Aartsen niet verder zou escaleren, was in de loop van woensdag al duidelijk geworden, maar alle betrokkenen namen een dag langer om hun scherpste emoties te overwinnen. Niemand sprak intussen over een dreigende ministers- of zelfs kabinetscrisis.

Van VVD-bewindslieden en prominente VVD-fractieleden viel steeds te vernemen dat zij absoluut geen 'ramkoers' zouden kiezen, omdat de ruzie tussen de PvdA-premier en VVD-minister volstrekt niet aan de kiezers zou zijn uit te leggen. Het conflict was immers begonnen als een Binnenhofse kaasstolp-rel: 'wie wist wanneer wat als eerste en wie vertelde wel of niet aan de ander dat niet Jan Pronk maar Ruud Lubbers een hoge VN-post zou krijgen?' Het was weliswaar, tot ieders verbijstering, uitgegroeid tot een ongekende staatsrechtelijke wanvertoning, toen twee ministers van één kabinet dinsdagavond tegenover de Kamer glashard twee verhalen bleven vertellen. Maar breng die boodschap maar eens over aan 'de mensen in het land', waar bijvoorbeeld Remco Campert vanmorgen in de Volkskrant het volksgevoel verwoordde met de zinssnede: 'Ach, wat verveelt me dit.'In het kamp van premier Kok werd gisterochtend geschokt vastgesteld dat de commentaren in de ochtendbladen - en daarmee de beeldvorming - zich volledig toespitsten op de rol van de premier in het geschil en dat het optreden van minister Van Aartsen buiten beschouwing bleef. Het bracht de 'entourage' van de premier ertoe aandacht te vragen voor de mogelijkheid dat Van Aartsen wellicht écht hooguit 'terloops' met Kok over Lubbers kan hebben gesproken en dat het geheugen van de premier mischien wel beter zou kunnen zijn dan dat van de minister van Buitenlandse Zaken.

Later vandaag, als de premier opnieuw de media bedient in zijn wekelijkse perscontacten, moet blijken of de premier weer echt namens Kok-II met één mond over de eenheid van het kabinetsbeleid kan spreken.