Dossier Kok / Van Aartsen

Nieuws

Wim Kok

Jozias van Aartsen

Buitenlands beleid

Documenten

Links

Conflict Kok-Van Aartsen verscherpt

Door onze politieke redactie
DEN HAAG, 1 NOV. De controverse tussen premier Kok en minister Van Aartsen (Buitenlandse Zaken) is vannacht verscherpt. In de Tweede Kamer bleven zij van mening verschillen over de totstandkoming van de kandidatuur van oud-premier Lubbers voor de post van Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen.

Minister Van Aartsen wekte aan het slot van het debat verbazing met de verklaring dat hij louter "in staatsrechtelijke zin" vertrouwen heeft in de minister-president. "Vertrouwen is er zolang een minister lid is van een kabinet", zei Van Aartsen op vragen van CDA-fractieleider De Hoop Scheffer. Volgens de oppositie is er met de uiteenlopende lezingen van Kok en Van Aartsen geen sprake van eenheid van regeringsbeleid. De Hoop Scheffer constateerde "een totaal gebrek aan coördinatie" tussen deze bewindslieden: , ,Ze spreken elkaar volstrekt tegen." Kamerlid Vos (Groenlinks) vond dat Kok met zijn uitleg "langs de waarheid schuurde".

VVD-leider Dijkstal noemde vanmorgen de botsing tussen beide ministers " schadelijk voor het kabinet en schadelijk voor de minister-president' Premier Kok wilde vannacht na afloop van het debat slechts kwijt dat het geschil "niet moet worden overdreven". Volgens het CDA is het vertrouwen tussen Kok en Van Aartsen inmiddels tot een minimum gedaald, zei fractiespecialist Verhagen vanmorgen bij de behandeling van de begroting van Buitenlandse Zaken in de Kamer. Verhagen noemde vooral het optreden van premier Kok "ontluisterend".

De coalitiefracties stelden zich gisteren in het debat aanvankelijk terughoudend op, maar VVD en D66 kritiseerden later de opstelling van met name premier Kok. VVD-woordvoerder Weisglas hield de premier voor dat hij "niet voortdurend" de minister van Buitenlandse Zaken kan afvallen. D66-woordvoerder Hoekema stelde vast dat de uitspraken van Kok "bleven wringen en schuren".

Alleen de PvdA, de partij van Kok, onthield zich vannacht van een oordeel over het optreden van de premier. "Ik doe daarover geen uitspraak, want ik ben er niet bijgeweest", zei PvdA-woordvoerder Koenders. Hij stelde dat de Kamer alleen het 'eindresultaat' en de 'kernstrategie' van het kabinet had te beoordelen.

Het spoeddebat zou aanvankelijk pas vanmorgen worden gehouden, maar de coalitiefracties wilden de spanningen tussen Kok en Van Aartsen zo snel mogelijk proberen weg te nemen. Premier Kok verscheen onmiddellijk na terugkeer van zijn bezoek aan Turkije in de Kamer. Het debat van gisteren concentreerde zich op de vraag hoe de kandidatuur van oud- premier Lubbers bij Van Aartsen en Kok bekend was geraakt.

Premier Kok hield vol dat hij hieraan geen herinnering had en die mededeling door Van Aartsen slechts "terloops" moet zijn gedaan. Pas na doorvragen van de Kamer erkende de premier dat hij aan een dergelijke mededeling achteraf bezien "onvoldoende gewicht" moet hebben gegeven.

De lezing van Van Aartsen en de reactie van Kok was daarom zo opvallend omdat Kok vorige week dinsdag verklaarde dat hij pas op 13 oktober in een gesprek met secretaris-generaal Kofi Annan van de naam van Lubbers hoorde. Afgelopen vrijdag voegde hij eraan toe dat hij Van Aartsen hiervan niet op de hoogte had gesteld om het gevaar van 'uitlekken' te voorkomen . In het debat onderstreepte Kok het te betreuren dat hij daarmee "onbedoeld" de indruk had gewerkt als zou hij Van Aartsen als "een lekrisico" beschouwen.

Van Middelkoop (ChristenUnie) noemde het "zeer ongeloofwaardig" dat Kok niet alerter zou hebben gereageerd op de mededeling van Van Aartsen dat uitgerekend de naam van oud-premier Lubbers was opgedoken. Later verwoordde hij zijn onvrede als volgt: "Alleen al uit de motoriek, de wijze van spreken, de herinnering van beide bewindspersonen als het gaat om het besef van waarheid blijkt dat het allemaal niet goed zit."

SGP-woordvoerder Van den Berg verklaarde dat hij in zijn lange parlementaire loopbaan een dergelijk optreden in de Kamer van bewindslieden niet eerder had meegemaakt. "De vraag is of we zo verder kunnen?" In het begin van het debat was hij al bezorgd geweest, verklaarde hij aan het eind van de avond, "maar die zorgen zijn alleen maar groter geworden".

Premier Kok verklaarde zijn zwijgen tegenover Van Aartsen over de naam van Lubbers met het argument dat anders de kandidatuur van zowel Pronk als Lubbers gevaar had gelopen. Het Kamerlid Vos (GroenLinks) trok die redenering ernstig in twijfel. Ze wees erop dat overleg tussen Kok en Van Aartsen daarover onder vier ogen de kandidatuur van beide Nederlanders op geen enkele manier had hoeven schaden.

Ook PvdA-woordvoerder Koenders, die tot dan vooral had geprobeerd de verschillen tussen Kok en Van Aartsen te bagatelliseren, zag zich genoopt toe te geven dat het "jammer" was dat de herinneringen van beiden niet met elkaar overeen kwamen.