Dossier Kok / Van Aartsen

Nieuws

Wim Kok

Jozias van Aartsen

Buitenlands beleid

Documenten

Links

Premier Kok wilde duidelijk zijn, vorige week, over de benoeming van Lubbers op een hoge VN-post. Dat is niet gelukt.

Door onze redacteur GIJSBERT VAN ES

DEN HAAG, 31 OKT. Fijnzinnig inzicht komt met vaste regelmaat uit de kring van de SGP-fractie in de Tweede Kamer. De 'staatkundig- gereformeerden' vinden het "raar en slecht" dat premier Kok en minister Van Aartsen kennelijk niet met één vaste hand hebben gewerkt aan de benoeming van een Nederlander op een hoge VN-post, zo stellen ze in een vanmogen verspreide verklaring. Om er zuigend aan toe te voegen: "Het blijft een fenomeen dat oud-premier Lubbers, hoewel afgetreden, meer onrust in de coalitie weet te veroorzaken dan tien De Hoop Scheffers bij elkaar."

Waar premier Lubbers was, heerste een broeierige sfeer: van 'creatief meedenken' en van 'bilateraaltjes' in het algemeen en van voortdurende grensconflicten met zijn minister van Buitenlandse Zaken, Van den Broek, in het bijzonder. Premier Kok is anders. Hij is niet de eerste minister die bovenop zijn collega-bewindslieden gaat zitten. Kok is mogelijk het andere uiterste. Hij laat veel op z'n beloop, waarna hij in de publiciteit opeens kan toeslaan met heldere en soms zelfs krasse uitspraken die niet alleen de buitenwereld maar vaak ook de 'binnenwereld' van zijn eigen kabinet onaangenaam verrassen.

Vrijdag meldde Kok dat hij op 13 oktober per telefoon van VN-topman Kofi Annan te horen had gekregen dat Lubbers kans maakt op een hoge VN-post. De premier zou deze kennis een week 'onder de pet' hebben gehouden, ook voor zijn minister van Buitenlandse Zaken, om te voorkomen dat deze voor het Nederlandse kabinet onaangename ontwikkeling zou kunnen 'uitlekken'.

Minister Van Aartsen heeft dit beeld inmiddels drastisch bijgesteld. Kok verzweeg niets, zo luidde de boodschap, want Van Aartsen wist al ruim een week eerder dan Kok dat Lubbers was opgedoken in het VN-circuit. Sterker nog: Van Aartsen heeft eerder ook met Kok besproken.

Uit de vanmorgen verzonden brief van Van Aartsen moet de Kamer leren dat de premier en de minister van Buitenlandse Zaken de afgelopen weken een eendrachtige VN-politiek hebben gevoerd. Maar daarmee is voor de Kamer bepaald niet alles gezegd. Want wat heeft de premier afgelopen vrijdag dan feitelijk bewogen om zichzelf min of meer centraal te stellen in de reconstructie van een beslissende week waarin niet minister Pronk maar oud-premier Lubbers de hoge VN-post kreeg aangeboden? Voor diverse media herhaalde Kok vrijdagavond dat hij de kandidatuur van Lubbers in die week niet nader met Van Aartsen had besproken. Was het gebrek aan vertrouwen? Was hier sprake van hogere strategie? Was het, in het licht van Van Aartsens lezing van de gang van zaken, überhaupt wel een relevante mededeling geweest, aangezien Van Aartsen eerder dan Kok wist dat VN-topman Kofi Annan het oog op Lubbers had laten vallen?

Drie weken geleden beleefden Kok en Van Aartsen enkele moeilijke uren in de Kamer, na stevige maar door velen onbegrepen uitspraken van de minister van Buitenlandse Zaken over een tweede verkiezingsronde in Joegoslavië. Dit Kamerdebat kreeg een verrassende wending. Waar alle (negatieve) aandacht zich aanvankelijk richtte op de 'arrogante' en 'eigenwijze' Van Aartsen, maakte in de Kamer uiteindelijk de premier de diepste buiging. Kok erkende met zoveel woorden dat het geen pas had gegeven dat hij op vrijdag (!) scherpe kritiek had geleverd op Van Aartsen, terwijl hij in de dagen daarvóór geen contact had gezocht met zijn belaagde collega-minister.

Op Buitenlandse Zaken werd drie weken geleden opgelucht vastgesteld dat het probleem-Van Aartsen was omgebogen tot een probleem-Kok. Zoals ook morgen Kok in de Kamer méér heeft uit te leggen dan Van Aartsen.