Dossier Kok/Van Aartsen

NIEUWS

TEGENSPRAAK

SUPPLEMENT

DOSSIERS

ARCHIEF

ADVERTENTIES

SERVICE

Dossier Kok / Van Aartsen

Deskundigen verdeeld over beleid van Jozias van Aartsen

Hoe bekwaam is minister Jozias van Aartsen (Buitenlandse Zaken)? In het parlement staat hij inmiddels met regelmaat bloot aan ernstige kritiek. Vier experts op het terrein van Buitenlands beleid geven hun opinie.

Norbert Schmelzer: 'Zorgelijk arrogant'

Norbert Schmelzer, oud-minister van Buitenlandse Zaken: ,,Ik vind dat de heer Van Aartsen heel ongelukkig optreedt. Mijn analyse is dat hij inzake Joegoslavië een onjuiste inschatting van de werkelijkheid heeft gemaakt. Stel je voor dat in de Tweede Wereldoorlog het Nederlandse volk vanuit Londen was gevraagd zich neer te leggen bij de Duitse bezetter. Dan zou dat toch een golf van protest bij verzetsmensen hebben gegeven. ,,Veel ernstiger is nog dat Van Aartsen met zijn publieke uitspraken de positie van een kleiner land als Nederland verkeerd inschat. Je kunt toch werkelijk niet verwachten dat je met een dergelijke soloactie enig effect zou kunnen boeken.

,,Ik vind zijn optreden zorgelijk. Je ziet dat hij niet luistert naar zijn ambtelijke omgeving en dat hij ook niet luistert naar zijn gesprekspartners. Iedereen kan een keer en uitglijer maken, maar ik zie bij hem een zekere mate van herhaling.

,,Het is vooral een karakterkwestie: als je je zo arrogant opstelt als hij doet, krijg je steeds problemen.''

Hans van den Broek: 'Wij overdrijven'

Hans van den Broek, oud-minister van Buitenlandse Zaken: ,,Ik zou graag zien dat ik een tijdje niks meer over de heer Van Aartsen zou hoeven te lezen. Wij overdrijven in dergelijke kwesties in Nederland zo snel: alles wordt meteen uitvergroot, zoveel speculaties, zoveel beweringen.

,,Ik vind het volstrekt overdreven om te beweren dat minister Van Aartsen door zijn uitlatingen over de verkiezingen in Joegoslavië minder geloofwaardig zou zijn. Voor iedere minister van Buitenlandse Zaken geldt dat hij wel eens een ongelukkige stap kan maken. Maar je kunt toch absoluut niet beweren dat zoiets het functioneren van de minister in een constante schaduw zet.

,,Ik zie deze zaak als een incident. Ik zou wensen dat iedereen de zaak zo kon relativeren. Ik zie niet in waarom hij in zijn internationale contacten gehinderd zou worden. Hoeveel invloed je hebt hangt in hoge mate af van je persoonlijkheid.

,,Hier wilde ik het graag bij laten. Eigenlijk heb ik al weer veel te veel gezegd.''

Alfred Pijpers: 'Niet altijd ongelijk'

Alfred Pijpers, verbonden aan de afdeling onderzoek van het instituut Clingendael te Den Haag:

,,Bij alle kritiek op Van Aartsen moet men niet uit het oog verliezen dat hij niet altijd ongelijk heeft gehad. Zo was Van Aartsen in eerste instantie terughoudend in zijn reactie op de verkiezingen in Oostenrijk eerder dit jaar. Hij vond dat de verkiezingsuitslag diende te worden gerespecteerd. Hij werd vervolgens overruled door de minister-president, die meer voelde voor sancties. Later bleek uit het rapport van de zogeheten Commissie van Wijzen dat Buitenlandse Zaken eigenlijk het juiste standpunt had ingenomen.

Een handicap voor Van Aartsen is wellicht dat hij, minder dan voorgangers als Van Mierlo, niet zozeer een eigen profiel heeft. Je zou misschien kunnen zeggen dat hij een gebrek aan visie heeft. Daardoor is hij minder herkenbaar. Van Mierlo had bijvoorbeeld uitgesproken opvattingen over Europa, waarmee hij regelmatig naar buiten trad.

Overigens moeten we ook niet vergeten dat het aanzien dat een minister van Buitenlandse Zaken in eigen land geniet niet per se hetzelfde hoeft te zijn in het buitenland.''

J.L. Heldring: 'Zelfgenoegzaam'

,,Van Aartsen heeft tot dusverre een andere indruk gemaakt (dan zijn partijgenoot Van der Klaauw, red): die van een ietwat zelfgenoegzame man, die Nederland wel eventjes op de kaart zou zetten en daarbij uitspraken deed die op zijn minst ontactisch waren. Soms slaagde hij er zelfs in een soort heimwee naar zijn voorganger Van Mierlo op te roepen. Terwijl deze zich graag verloren had in een hardop denken dat sommigen voor diepe filosofie hielden, sloeg bij Van Aartsen de slinger naar de andere kant uit: niemand heeft hem tot nu toe kunnen betrappen op een interessante conceptie.

(...) ,,Niet dat een minister van Buitenlandse Zaken per se een groot denker moet zijn. Liever niet zelfs. Maar van een zeker fond mogen zijn daden en uitspraken toch wel blijk geven.''

(...) ,,Van Aartsen is minister van Buitenlandse Zaken, zodat zijn gezagsverlies ook, zo niet vooral, in het buitenland uitwerking heeft - zeker nu hij bovendien door zijn eigen minister-president is gedesavoueerd.''

(J.L. Heldring, eerder deze week in NRC Handelsblad)

NRC Webpagina's
12 oktober 2000

Bovenkant pagina