NIEUWS  TEGENSPRAAK  SUPPLEMENT  DOSSIERS  ARCHIEF  ADVERTENTIES   SERVICE

Dossier Kok / Van Aartsen

Nieuws

Wim Kok

Jozias van Aartsen

Buitenlands beleid

Documenten

Links

'Premier heeft een hekel aan verrassingen'

Kunnen Kok en Van Aartsen na de vreemde rel van afgelopen weekeinde nog wel uit één mond één Nederlands buitenlands beleid vertolken?

Door onze redacteur
RAYMOND VAN DEN BOOGAARD

DEN HAAG, 12 OKT. Het is wel een beetje een vreemde rel, meent menig Haags politicus. Was het nu echt noodzakelijk dat premier Kok minister Van Aartsen vrijdag nog een uitbrander gaf, terwijl de bewindsman daags tevoren in de Kamer nog in niet mis te verstane termen op zijn nummer was gezet, ook door Kamerleden uit de regeringspartijen?

Zelfs de grootste oppositiepartij, het CDA, aarzelde vanochtend urenlang over de vraag of het nog wel zin had een spoeddebat over het conflict Kok-Van Aartsen aan te vragen. Bood de brief die Kok gisteren met onverwachte snelheid aan de Kamer had gestuurd nog wel ruimte voor verdere behandeling, nu de premier had gezegd dat zijn weekendgesprek met Van Aartsen ,,op een voor ons beiden bevredigende wijze was afgesloten''?

Wat volgens CDA-woordvoerder Verhagen de doorslag gaf om toch een debat over Koks brief aan te vragen was de voortdurende vraag of je nog wel kunt zeggen dat Kok en Van Aartsen, allebei dit weekeinde verwacht op de Europese top in Biarritz, nog wel als uit één mond één Nederlands Buitenlands beleid vertolken zoals de Grondwet wil die zegt dat beide bewindslieden namens de regering spreken.

Koks brief - sussend bedoeld - biedt voor die vragen wel enige aanknopingspunten. Kok merkt op dat hij weliswaar de ‘zorg' van Van Aartsen over de boycot van de Joegoslavische oppositie van de presidentsverkiezingen deelde, maar dat de premier ‘niet op de hoogte was' van het publiekelijk uitspreken van Van Aartsens ‘oordeel' en ‘het moment waarop dat gebeurde'.

Van Aartsen had dat vorige week in de Kamer en in de pers enigszins anders doen voorkomen. Meerdere leden van de Commissie buitenland van de Kamer hebben het althans zó begrepen dat Van Aartsen zei dat zijn uitlatingen namens de regering voor de andere leden van het kabinet geen verrassing konden zijn.

Tot en met het voor Van Aartsen pijnlijke Kamerdebat van een week geleden was de rel nog wel te overzien: niet voor het eerst had de onhandige minister een scheve schaats gereden door in het openbaar adviezen aan de Joegoslaven te verstrekken, waar niemand om had gevraagd. De revolutie in Belgrado ontnam aan die adviezen zelf al vlug iedere relevantie.

Maar in nevelen blijft gehuld wat de premier bewoog om daags nadat Van Aartsen in de Kamer een motie van afkeuring had overleefd, nog eens zout in de wonden te wrijven. ,,Weinig elegant'', vindt Kamerlid Van Middelkoop (ChristenUnie), een van Van Aartsens scherpste kritici in de Kamer. ,,De Kamer is er voor een pak rammel, en was al meer dan duidelijk geweest.'' Er was geen noodzaak voor Kok om vrijdag nog eens te zeggen dat de minister ongelukkig had gehandeld en dat hij dat ,,zelf ook vond''. Het verschafte de rel nieuw voedsel.

,,Kok was echt boos'', vermoedt een Kamerlid. ,,Als de premier ergens een hekel aan heeft, dan is het wel aan onaangename verrassingen''. Een andere bron oppert dat zich in de weinig vleiende bejegening van de VVD-er Van Aartsen door de PvdA-premier een langduriger irritatie een uitweg baant over de speldeprikjes die de VVD de laatste tijd uitdeelt in de richting van het kabinet - ten aanzien van de tolpoortjes op de autosnelweg bijvoorbeeld.

Er is voorshands in politiek Den Haag niemand te vinden die serieus denkt dat Kok er op aanstuurt zich te ontdoen van minister Van Aartsen. Maar conflicten hebben ook hun eigen dynamiek. Vorige week had de VVD er in de Kamer nog mee kunnen volstaan te zeggen dat het debat over Van Aartsens uitlatingen op dat moment lichtelijk absurd was. Na Van Aartsens dreigen met aftreden en de klaarblijkelijke verzoening van dit weekeinde moest gisteren VVD-fractieleider Dijkstal in het geweer komen om te zeggen dat hij Koks optreden weinig collegiaal vond.

Hoeveel energie zullen de coalitiefracties vanavond, bij het spoeddebat met Kok en Van Aartsen in de Kamer, nog steken in de verdediging van een minister die - zelfs door sommige politieke vrienden - als een zwakke bewindsman wordt gezien?

Het voornaamste argument in die kring om de rel zoveel mogelijk te smoren, is dat het optreden van Van Aartsens inmiddels al voldoende schade heeft aangericht aan het aanzien van Nederland in Europees verband.

NRC Webpagina's
12 oktober 2000

Den Haag

    Bovenkant pagina

NRC Webpagina's © NRC Handelsblad