Patrons verwoorden de onvrede

Een rennersstaking als die van gisteren is niet nieuw in de Tour. De coureurs roerden zich eerder, onder leiding van hun patrons.

Door onze redacteur GUIDO DE VRIES

AIX-LES-BAINS, 30 JULI. In het verre verleden heetten de Tourrenners de dwangarbeiders van de weg. De coureurs, vaak van eenvoudige komaf, pleegden zich gewillig te onderwerpen aan het harde regime van sponsors, ploegleiders en organisatoren. Hun wil was wet. Maar de laatste twee, drie decennia zijn de rijders stukken mondiger geworden. Ze pikken niet alles meer, ze verzetten zich als ze menen dat de grote bazen het te bont maken.

Dan dienen zich in het peloton patrons aan, die de onvrede verwoorden of als actieleider fungeren. In deze Tour, opgeschrikt door de dopingjacht, vertolken Laurent Jalabert en Bjarne Riis die rol. Jalabert sprak vorige week vrijdag dreigende taal tegenover Tourdirecteur Jean-Marie Leblanc (,,Als de drugsbestrijders ons als beesten behandelen, zullen we ons ook als beesten gedragen en gaan we naar huis''), maar hij zorgde er ook voor dat de renners die dag tòch vertrokken voor de tocht van Tarascon-sur-Ariège naar Le Cap d'Agde.

Riis was gisteren de stakingsleider in de supertrage etappe tussen Albertville en Aix-les-Bains, met twee keer een time-out. Hij onderhandelde met Leblanc, hangend aan diens wagen, over doorgaan of stoppen met La Grande Boucle. Een van de eerste patrons die van zich deed spreken bij een geschil tussen renners en autoriteiten was Rik van Looy, de 'Keizer van Herentals'. Op 29 juni 1966, in de Tourrit van Bordeaux naar Bayonne, stapten de coureurs vijf kilometer na de start van hun fietsen. Ze riepen slogans als uiting van hun ongenoegen over het eerste dopingonderzoek in de Tour.

In De bijbel van de Tour de France van Jean Nelissen staat te lezen dat Van Looy die controle een aantasting vond van zijn individuele vrijheid. Doktoren, vergezeld door ambtenaren van het Franse ministerie, stapten op bruuske wijze de hotelkamers van een aantal renners binnen en eisten hun urine op. De rennersstaking had een voorgeschiedenis. Eerder dat jaar werd vijfvoudig Tourwinnaar Jacques Anquetil de overwinning in Luik-Bastenaken-Luik ontnomen, omdat Monsieur Chrono niet bij de dopingcontrole was verschenen.

Een prachtig voorbeeld van een patron was Bernard Hinault, óók vijf keer eerste in de Ronde van Frankrijk. Hinault stal in 1978 de show in Valence d'Agen, waar de renners te voet over de streep gingen. De Breton Hinault, bijgenaamd Le Blaireau, was de stakingsleider, met Jean-Paul Danguillaume, Hennie Kuiper en Gerben Karstens als adjudanten. Karstens, de 'Leidse notariszoon', kon zijn tranen niet de baas.

Hinault en consorten voerden twintig jaar geleden oorlog met de toenmalige Tourdirecteur Félix Lévitan, die zich in juli president van Frankrijk waande. De commerciële Lévitan voerde lange verplaatsingen in tussen de etappes en schrok er niet voor terug meer dan eens twee ritten op één dag te laten verrijden. De renners kregen daardoor naar hun mening veel te weinig rust.

Voor de ochtendrit van St. Lary-Soulan naar Valence d'Agen moesten de coureurs om vijf uur hun bed uit om op tijd aan de start te zijn. De ploegleider van Flandria, Fred Debruyne, vertelde die dag dat hij in het hotel uitsmijters had gebakken voor zijn coureurs, omdat de koks van het logement op dat vroege uur weigerden de keuken in te gaan.