INHOUD 
 HOOFDLIJNEN 
 CIJFERS & GRAFIEKEN 
 DEPARTEMENTEN 
 ARTIKELEN 
 TROONREDE 
 LINKS 

De sterke groei van de Nederlandse economie trekt een zware wissel op de begrotingen van de ministeries van Verkeer en Waterstaat en van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM). De noodzaak van meer infrastructuur (wegen, vliegvelden, spoorwegen) wordt steeds prangender, terwijl met de toename van de automobiliteit, het energieverbruik en de industriële productie de druk op het milieu weer toeneemt.

De milieuwinst die het paarse kabinet de afgelopen jaren heeft behaald, zal als gevolg van de snelle economische groei weer verdampen, zo stelt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Het RIVM constateerde in zijn laatste verkenning dat, met uitzondering van het broeikasgas CO2 en de geluidshinder, de aantasting van het milieu voorlopig een halt is toegeroepen. Maar door de snelle economische groei zal de uitstoot van deze schadelijke stoffen (zware metalen, verzurende stoffen) toch weer toenemen, ondanks de milieumaatregelen.

Volgens lange-termijnscenario's van het Centraal Planbureau zal de komende 25 jaar de productie in Nederland met 50 tot 125 procent stijgen. De consumptie per hoofd van de bevolking stijgt 45 tot 100 procent. Minister De Boer (Milieubeheer) citeerde vorige week in een toespraak over duurzame economie de opvatting van het RIVM dat het huidige beleid ontoereikend is ,,om de daling van de emissies in de decennia na het jaar 2000 vast te houden''.

De Boer: ,,We staan dus op een tweesprong. Willen we die herkoppeling (dat meer economische groei meer vervuiling met zich meebrengt, red.) voorkomen en zelfs een absolute verbetering van de milieukwaliteit bewerkstelligen, dan moeten keuzes worden gemaakt die in ieder geval de aard van de economische groei zullen wijzigen.'' (...) ,,Een kabinet dat dat niet durft is geen knip voor de neus waard'', zei ze ook.

Een ander soort economische groei betekent voor het paarse kabinet in ieder geval niet minder economische groei. De minister van Milieubeheer: ,,Economische groei is een primaire voorwaarde om meer mensen aan de slag te krijgen. En om de vraag naar gezondheidszorg aan te kunnen en het onderwijs op een hoog peil te houden is ook economische groei nodig. U zult van mij dan ook niet horen dat de economische groei maar moet verminderen.''

Het afgelopen jaar kreeg een groep topambtenaren van het kabinet de opdracht te bedenken hoe het dilemma dat meer economische groei automatisch ook meer milieuvervuiling betekent, moet worden opgelost. VROM, Landbouw, Economische Zaken en Verkeer en Waterstaat dienden de afgelopen maanden lange wensenlijsten in bij deze Interdepartementale Commissie voor Economisch Structuurbeleid (ICES). De commissie adviseert het kabinet over de prioriteiten bij investeringen in de ruimtelijke en economische structuur van Nederland.

Tot nu toe zijn de ambtenaren nog niet ver gevorderd met het oplossen van het dilemma. Uit de investeringswensen blijkt niet dat de manier waarop in Nederland het geld wordt verdiend de komende decennia ingrijpend zal veranderen. Voor de periode tot 2010 belopen de wensen zo'n vijftig miljard gulden. Verkeer en Waterstaat neemt daarvan de bulk voor zijn rekening.

Omdat Financiën de ruimte heeft beperkt, moeten keuzes worden gemaakt. Voor het kabinet zijn de knelpunten op het gebied van de harde infrastructuur glashelder: het geld zou daar met gemak allemaal aan besteed kunnen worden. Nederland heeft de afgelopen tien à vijftien jaar te weinig geïnvesteerd in wegen en spoorlijnen, ook in vergelijking met buurlanden. De grote projecten als de hogesnelheidslijn, de Betuweroute en de verlengde A4, om maar te zwijgen van een eventuele tweede nationale luchthaven of een tweede Maasvlakte, vergen enorme bedragen. ,,We hebben een acuut geldprobleem'', zei minister Jorritsma (Verkeer en Waterstaat) in een toelichting op haar begroting.

Elk miljard voor natuur, onderwijs, stedelijke ontwikkeling of de aanpak van de uitstoot van CO2 zal ten koste gaan van de knelpunten in het wegennet en de versterking van de mainports Schiphol en Rotterdam. De bevolking accepteert niet dat de files langer worden, en een deel van het bedrijfsleven zal het land verlaten, zo brengen de ambtenaren van Economische Zaken en Verkeer en Waterstaat steeds naar voren.

De vraag is of de Nederlandse economie ook kan groeien zonder miljarden te investeren in nieuw asfalt, staal en beton. De komende jaren zal het beschikbare geld dan ook waarschijnlijk vooral gaan naar 'harde' infrastructuur en is er relatief minder geld voor 'zachte' investeringen: verbetering van de grote steden, investeringen in groen en geld voor onderwijs en wetenschap.

Volgens minister De Boer is er echter wel degelijk hoop voor het milieu. Nadat ze eerder dit jaar had gezegd het zat te zijn het milieubelang in het kabinet steeds voor ,,de helsdeuren'' te moeten wegslepen, signaleert ze nu bij haar collega's meer begrip. ,,Het milieudenken heeft een veel belangrijkere plek in het kabinet gekregen. De maatregel van mijn collega Van Aartsen om de varkensstapel in te krimpen en het handhaven van de milieugrenzen van Schiphol zijn echt milieubeleid.''

VERKEER EN WATERSTAAT
A. Jorritsma-Lebbink (VVD)
Budget (inclusief infrastructuurfonds): 13,5 miljard
Percentage van de totale begroting: 6,16
Ambtenaren: 12.400
VOLKSHUISVESTING, RUIMTELIJKE ORDENING EN MILIEUBEHEER
M. de Boer (PvdA)
Budget: 8,8 miljard
Percentage van de begroting: 4,01
Ambtenaren: 3.200