Dossier Oostenrijk

Nieuws

Regeringsformatie

Buitenlandse reacties

Documenten

Links

Een onverwachts fors uitgevallen nederlaag bij regionale verkiezingen heeft tot ontreddering geleid in de extreem-rechtse FPÖ.

Door onze redacteur PAUL LUTTIKHUIS

ROTTERDAM, 17 OKT. "We zijn niet de sukkels van dit land", zei Jörg Haider gisteren. Hij reageerde op het opvallende verlies van zijn partij, de omstreden FPÖ, in de Oostenrijkse deelstaat Stiermarken - 4,7 procentpunt minder dan bij de deelstaatverkiezingen van vijf jaar geleden en zelfs meer dan een halvering ten opzichte van de succesvolle parlementsverkiezingen van 1999.

Haider waarschuwde dat de FPÖ uit de regering zal stappen als coalitiegenoot ÖVP zo doorgaat. Met dat 'zo' doelde hij op zijn ergernis over de "dubbele strategie" van de populaire ÖVP- gouverneur van Stiermarken, Waldraud Klasnic, die zich verzet tegen regeringsbeleid (bijvoorbeeld ten aanzien van studiefinanciering), waarvoor haar partij medeverantwoordelijk is. Haider waarschuwt dat bondskanselier Schüssel zijn partij "onder controle" moet krijgen. Het is overigens opmerkelijk dat uitgerekend Haider zich daarover beklaagt. Want hij werpt zich als gouverneur van Karinthië zelf graag op als opponent van de coalitie.

De ontreddering na de nederlaag in Stiermarken heeft sommigen binnen de FPÖ ertoe gebracht om openlijk om Haiders terugkeer te vragen. De chef van de afdeling Salzburg vindt dat Haider het partijleiderschap weer op zich moet nemen. Zijn Weense collega waarschuwt dat de partij "Haiders koers niet mag verlaten". Volgens het conservatieve dagblad Die Presse toont de uitslag dat dertig tot veertig procent van de FPÖ-stemmers eigenlijk Haider-stemmer is.

In de Oostenrijkse pers suggereert vrijwel niemand dat de nederlaag van de FPÖ op het conto van veertien landen van Europese Unie mag worden geschreven, die met sancties tegen Oostenrijk hebben geprobeerd de partij te isoleren. Dat zou ook wat veel eer zijn geweest. Allereerst heeft Haider zich weliswaar voor het oog van de buitenwereld teruggetrokken in Karinthië, maar hij is nog steeds de onbetwiste leider van de partij.

Volgens Oostenrijkse commentatoren kampt de FPÖ met een identiteitscrisis. Niet de sancties van EU-landen hebben de partij geschaad, maar juist het feit dat de FPÖ regeringsverantwoordelijkheid draagt. Voor Karl-Heinz Grasser, FPÖ- minister van Financiën, is de werkelijkheid weerbarstiger dan het FPÖ-verkiezingsprogramma suggereert. Maatregelen om de begroting op orde te krijgen, zoals bezuinigingen op werkloosheidsuitkeringen, hebben niet bijgedragen aan de populariteit van de partij. Uit een peiling door het weekblad Format blijkt dat slechts 24 procent van de FPÖ-stemmers vindt dat de partij haar verkiezingsbeloften nakomt.

Toch is het te vroeg om de uitslag als een trend te beschouwen. In Stiermarken wordt het verlies van de FPÖ ook toegeschreven aan het succes van ÖVP-gouverneur Klasnic - "een historische, eenmalige overwinning", zei Schüssel. Ook speelde een rol dat de FPÖ- partijafdeling in Stiermarken voortdurend ruziënd over straat ging. Volgens Haider heeft de partijafdeling "gefaald". Ze dachten met een paar weken campagnevoeren wel klaar te zijn en toen het mis dreigde te gaan, mocht Haider de boel komen repareren.

Haider past daarvoor. Zoals hij voorlopig ook niet van plan is in de landelijke politiek terug te keren - "Ik ben een uitstekende gouverneur van Karinthië". Die afstand tot het dagelijkse politieke gekrakeel is voor hem niet verkeerd. Hij weet dat zijn tijd wel weer komt.