Recensies optredens
Recensies cd's

Als het warmer was geweest dan had Hello Nasty, de nieuwe cd van de Beastie Boys, op de dag van verschijnen vast overal uit open ramen geklonken - zoals Sgt. Pepper van de Beatles in de zomer van 1967. Het betrof namelijk niet het zoveelste hiphop-album, er was liefst vier jaar gewacht op de opvolger van Ill Communication, dat in 1994 het uitgaansgeluid van de zomer bepaalde. De muziek van de drie blanke Amerikaanse rappers heeft niets van de Beatles, maar er zijn andere overeenkomsten: beide groepen hielpen mee een zwarte muziekvorm voor het blanke publiek acceptabel te maken, kregen uiteindelijk hun eigen platenmaatschappij, en grossierden tijdens interviews in melige humor. Als de Beasties gevraagd wordt een definitie van 'cool' te geven, dan antwoorden ze 'een eskimo'. Of ze verklaren dat de nieuwe cd in een ruimteschip of in een onderzeeboot werd opgenomen. Op de hoes liggen ze lachend in een halfgeopend sardineblikje, dat als een ruimteschip op weg is naar de zon.

Hello Nasty maakt bovendien een net zo overdonderende en kaleidoscopische indruk als Sgt. Pepper destijds. De opwindende hiphopnummers zitten vol verrassende samples, van Strawinsky's L'oiseau de feu tot de gymnastiekplaat Modern Dynamic Physical Fitness Activities, er klinken jungle-beats en salsa-klanken en er speelt een stoet gastmuzikanten mee (zoals reggaeveteraan Lee Perry), afkomstig uit het wijdvertakte vriendennetwerk van de Beastie Boys. Hello Nasty is weer een stap vooruit, vooral omdat er voor het eerst in een aantal nummers gezongen wordt, ook door de Beasties zelf - een ware revolutie voor rappers. Het album kent echter ook nummers waarin juist wordt teruggekeerd naar de old school hiphop waarmee de Beasties opgroeiden: 'In the next millennium I'll still be old school' beloven ze ons zelfs.

Old school is de benaming voor de eerste generaties rappers van de periode 1977-1987, die met de eenvoudigste middelen werkten: een DJ die scratchend op zijn draaitafel, begeleid door een drumcomputer, het ritme verzorgt, waar de MC zijn teksten overheen rapt. De Beastie Boys, in 1981 begonnen als een hardcore-punkband, raakten betrokken bij de New-Yorkse rapcultuur, en vonden in 1983 hun definitieve samenstelling: Adam Yauch, alias MCA (geboren in 1964), Michael Diamond, Mike D (1965) en Adam Horovitz, King Adrock (1966). De zoons van een architect, een kunsthandelaar en een toneelschrijver, geen jongens uit de zwarte getto's waar de rap ontstond, en toch geloofwaardig in de rol van straatschoffies. Ze zouden met Licensed to Ill, dat in 1986 verscheen op Def Jam (het eerste grote rap-label) en een van de best verkochte albums van dat jaar werd, de zwarte rap toegankelijk maken voor het blanke poppubliek. Dat deden ze door de harde beats met hardrock-gitaren te combineren, net als Run-DMC met hun hit 'Walk This Way' in hetzelfde jaar.

Kleine misdaadgolf

Met de wereldhit 'Fight For Your Right (To Party)', de tabloid-schandalen (tijdens hun tournee lieten ze een spoor van vernielde hotelkamers achter) en de ruige optredens gaven ze gestalte aan de ouderlijke nachtmerrie. En aan het levensgevoel van vele 16-jarige jongens, die zichzelf herkenden in het drietal dat over het podium banjerde met een microfoon in de ene hand en een blikje Budweiser of het eigen kruis in de andere hand. De ketting met het VW-embleem om de nek van Mike D zorgde voor een kleine misdaadgolf: iedere echte fan moest zijn eigen van een Volkswagen gejatte exemplaar hebben. De Beastie Boys maakten toen de indruk van een grap met een beperkte houdbaarheid, een groep die, zoals de Sex Pistols, na één baanbrekend album weer zou verdwijnen. Niet alle rappers waren tevreden met de manier waarop zo het grote publiek geïntroduceerd werd tot de rap, als een soort bier- en feestmuziek. Een andere Def Jam-act, het zeer politiek-bewuste Public Enemy, liet in die tijd zien dat rap ook als wapen in de zwarte emancipatiestrijd kon dienen.

Niemand kon vermoeden dat de drie herrieschoppers zich in de komende tien jaar zouden ontwikkelen tot volwaardige muzikanten, maatschappelijk betrokken en de bezitters van een eigen platenmaatschappij. In 1992 verscheen Check Your Head, waarop de Beastie Boys zelf drums, bas en gitaar speelden. Fragmenten uit opnames van jam-sessies werden in de nummers gemixt, zodat er niet meer uitsluitend reeds bestaande muziek gesampled hoefde te worden. Op Check Your Head is de hiphop niet langer dominant, er wordt geëxperimenteerd met geheel instrumentale funknummers en hardcorenummers. Deze ontwikkeling werd doorgezet, en in 1994 verscheen het meesterlijke Ill Communication. De muzikale experimenteerzucht had de juiste balans gevonden met de beheersing van elektronica en instrumenten. In de naam van de groep zat al een aanwijzing voor deze ontwikkeling: B.E.A.S.T.I.E. staat namelijk voor Boys Entering Anarchistic States Towards Internal Excellence. Die wonderlijke combinatie van anarchie en het streven naar voortreffelijkheid werd met iedere plaat duidelijker, waarbij het laatste meer nadruk kreeg sinds Adam Yauchs bekering tot boeddhist, nadat hij eerst zijn heil in LSD en wapens had gezocht.

Dat het nieuwe materiaal lang op zich liet wachten was niet alleen het gevolg van die bezinning, of van hun eigenzinnigheid die geen vaste productie laat afdwingen, maar vooral ook van hun nevenactiviteiten. Trouw aan de punkmentaliteit richtten ze in 1993 een onafhankelijke platenmaatschappij op, Grand Royal, met als eerste release een EP van de bevriende groep Luscious Jackson. Ondertussen heeft Grand Royal ongeveer twintig bands onder contract, zoals Atari Teenage Riot, Sean Lennon en Ween. Allen zijn onderdeel van het vriendennetwerk dat in de loop der jaren groeide rond de Beastie Boys en hun activiteiten, waartoe ook een tijdschrift en het kledingmerk X-Large behoren. Hanson, Yoko Ono, Beck, Air - ze hebben allemaal wel eens in een of andere vorm met de Beastie Boys samengewerkt.

Dalai Lama

Het meest opmerkelijk is wel het engagement waarvan ze blijk hebben gegeven sinds 1994, toen Yauch het Milrepa Fonds oprichtte, dat ijvert voor een Tibet vrij van Chinese overheersing. Op Ill Communication getuigde hij in 'The Update': 'I dream and I hope and I won't forget/Someday I'm going to visit on a free Tibet'. Geen loze woorden, dit jaar werd al het derde Tibetan Freedom Concert gehouden in Washington D.C. Op 13 en 14 juni traden onder meer REM, Radiohead en Pulp op, en de opbrengsten gingen naar het fonds. De maandag na het concert verzamelden artiesten en publiek zich op Capitol Hill lawn. Yauch vroeg in een toespraak aan president Clinton, niet lang voordat die naar China zou vertrekken, om aan te dringen op onderhandelingen tussen de Chinese regering en de Dalai Lama, de Tibetaanse leider in ballingschap. Eerder alverbood de Chinese regering de groep in het land op te treden.

Dit alles maakt de Beastie Boys nog lang geen lieve jongens met een Boodschap - de muzikale anarchie en de melige humor duren onverminderd voort, blijkens de clip van de single 'Intergalactic', waarin de slechtzittende pruiken en snorren weer meedoen. Ook de teksten op Hello Nasty bevatten als vanouds vooral goedklinkende onzin, die niet om diepzinnige interpretatie vraagt. De Beasties zijn meesters in onverwachte rijmen, zoals 'a full deck' dat op 'Toulouse Lautrec' rijmt. Het sterkste staaltje staat in het nummer 'Super Disco Breakin': 'Sometimes I like to brag sometimes I'm soft spoken/ When I'm in Holland I eat the pannenkoeken'.

De stijl van rappen is gelukkig ook dezelfde gebleven: om de beurt, met veel nadruk op het rijmwoord, en afwisselend kwaad, jengelend of grappig - nooit arrogant. Zelfs wanneer ze in rap-clichés ('My name's Mike D and I'm the ladies choice') hoog van zichzelf opgeven, hoor je dat ze dat niet serieus menen, zoals ze niets serieus nemen, het geld niet, het succes niet, en het feit dat ze inmiddels getrouwde dertigers zijn ook niet. Dat is het bijzondere, dat ze weigeren zichzelf serieus te nemen, waardoor ze iedere cd kunnen maken met een onbevangenheid alsof het de eerste is. De Beastie Boys zijn een grap die stand houdt, drie jongens die per ongeluk de voortreffelijkheid naderen: succes en erkenning door alleen maar te doen wat ze zelf willen.

Hello Nasty (Grand Royal/Capitol). Officiële website: www.beastieboys.com (ook www.beastieboys.nl). Op 28 augustus treden ze op tijdens het Lowlands-festival in Lelystad.