Dossier Desert Fox

Nieuws

Achtergrond

Documenten

Piet Buwalda
Saddam Hussein is een misdadig leider die niet alleen zijn volk te gronde richt, maar met zijn pogingen chemische, biologische en nucleaire wapens te vervaardigen een gevaar voor de wereld vormt. Daar moet wat tegen gedaan worden en alleen de Verenigde Staten kunnen voor dat doel als politieman optreden. In die zin heeft premier Kok dan ook terecht begrip voor het Amerikaanse optreden uitgesproken.

En toch bekruipt mij ongerustheid over de manier waarop de Amerikaanse president en de Britse premier de jongste actie tegen Irak hebben ondernomen. Die ongerustheid berust op drie overwegingen.

In de eerste plaats is allerminst duidelijk wat het uiteindelijke doel van Clinton en Blair is geweest. Als het erom ging Saddams positie te verzwakken, moet geconstateerd worden dat diens populariteit in zijn eigen land en in een groot deel van de Arabische wereld alleen maar is toegenomen, omdat hij de door het Westen geslagen hond kan spelen. Nu de actie al na enkele dagen is afgelast, zijn we wat dat betreft in feite terug bij af.

In de tweede plaats hebben Amerika en Engeland, door deze actie te ondernemen zonder enig vooroverleg met de Veiligheidsraad of zelfs maar met de naaste bondgenoten, wel een heel groot deel van de regeringen en de publieke opinie in de rest van de wereld tegen zich in het harnas gejaagd.

Mijn derde reden voor ongerustheid is de belangrijkste. Mag een land een ander land, hoe kwalijk ook de regering daar, zo maar militair aanvallen? Hebben we niet de Verenigde Naties opgericht juist om dat te voorkomen? Ik weet het, vooral de Amerikanen hebben al weken lang gesteld dat de laatste, unaniem aangenomen, Veiligheidsraadsresolutie inzake Irak hen machtigde zonder nadere autorisatie geweld tegen Saddam te gebruiken. Maar alleen al de reacties van de drie overige permanente leden van de Veiligheidsraad, Frankrijk, Rusland en China, maken duidelijk dat dat niet juist kan zijn. Die drie hebben, toen zij voor die resolutie stemden, de tekst kennelijk absoluut niet zo opgevat dat deze bij schending van de voorschriften door Irak een machtiging tot onmiddellijk gewapend optreden inhield.

Bij lezing van de tekst van de resolutie 1205 (5 november) van de Veiligheidsraad, kan ik hun slechts gelijk geven. De operatieve paragraaf ervan stelt: ,,[The Council] decides, in accordance with its primary responsibility under the Charter for the maintenance of international peace and security, to remain actively seized of the matter.'' Wie daaruit een machtiging tot gewapende actie kan afleiden, mag het zeggen.

Toegegeven, de resolutie is uitdrukkelijk geplaatst in het kader van Hoofdstuk VII van het Handvest van de VN , het 'handhavingshoofdstuk' dat in artikel 42 spreekt over ,,action by air, sea, or land forces as may be necessary to maintain or restore international peace and security.'' Maar dat artikel 42 maakt volstrekt duidelijk dat een dergelijke actie alleen kan worden geïnitieerd door de Veilgheidsraad zelf.

Als het principe zou worden aanvaard dat de VS , in zijn functie van wereld-politieman, in zijn eentje beslissingen over het handhaven van vrede en veiligheid kunnen nemen, wat let dan straks de Russen om hetzelfde recht te claimen in de landen die tot de Sovjet-Unie hebben behoord? Of bijvoorbeeld Zuid-Afrika in Lesoto of Angola? Ja, wat blijft er over van het gezag van de Veiligheidsraad, waarvan wij net met zoveel moeite lid zijn geworden?

Dr. P. Buwalda is oud-ambassadeur.