NIEUWS
TEGENSPRAAK
SUPPLEMENT
DOSSIERS
ARCHIEF
ADVERTENTIES
SERVICE
|
NIEUWS
TEGENSPRAAK
SUPPLEMENT
DOSSIERS
ARCHIEF
ADVERTENTIES
SERVICE
|
|
Veiligheidsraad mag puinruimen
Door onze redacteur ROBERT VAN DE ROER
Tijdens een vorige Irak-crisis, in februari van dit jaar, belde de nationale veiligheidsadviseur van president Clinton, Sandy Berger, midden in de nacht een medewerker uit bed met de wanhopige uitroep: ,,Wij hebben geen strategie!'' Zijn er nu, na vier dagen van luchtaanvallen op Bagdad, weer zulke telefonades in Amerikaanse regeringskringen? Zeker is dat de Verenigde Staten en Groot-Brittannie nog geen duidelijke vervolgstrategie hebben ontvouwd hoe zij op afzienbare termijn hun belangrijkste politieke doelen kunnen bereiken: vernietiging van Iraks massavernietigingswapens, en beteugeling of desnoods omverwerping van Saddam Hussein. ,,Wij hebben een toekomstige strategie nodig'', zei de Britse premier Blair dit weekeinde. Washington en Londen willen allereerst dat de wapeninspecteurs van de Speciale Commissie van de VN (UNSCOM) weer onder normale omstandigheden aan het werk gaan in Irak. Zij dreigen met nieuw geweld, maar onduidelijk is hoever zij precies willen gaan om Saddams wapenprogramma te beknotten. Irak wil UNSCOM nooit meer toelaten, en ook Frankrijk en Rusland opperen nieuwe - minder agressieve - wapeninspecties in Irak. Het resultaat of het effect van de bombardementen is nog niet vast te stellen. Saddam mag dan zwaar getroffen zijn in zijn militaire capaciteit en zijn vermogen tot het maken van massavernietigingswapens, de exacte mate blijft voor de buitenwereld een vraag omdat het hier verborgen wapens betreft. De Iraakse leider lijkt op dit moment in elk geval meer springlevend dan UNSCOM. Van Bagdad verplaatst het toneel zich nu weer naar New York, waar vandaag al de totaal verdeelde Veiligheidsraad van de Verenigde Naties begint met puinruimen en vervolgens met het morning-after-scenario. Na hun unilaterale militaire actie keren de Amerikanen en Britten terug in de weerbarstige realiteit van de multilaterale diplomatie: voor het door hen gewenste politieke vervolg zijn ze afhankelijk van hun - met Irak sympathiserende - collega-lidstaten als Rusland, Frankrijk en China. Welk besluit voor Irak uit deze centrifuge tevoorschijn komt is niet voorspelbaar, maar nieuw hoogoplopend beraad is zeker. Daarvoor is het hele Irak-beleid te zeer verstrengeld. Zo zijn de economische sancties sinds de Golfoorlog van 1991 gekoppeld aan een goede uitkomst van de wapeninspecties, en is het olie-voor-voedselprogramma, dat Irak in staat stelt per zes maanden voor 5,25 miljard dollar olie te verkopen en daarvoor onder meer voedsel en medicijnen te kopen, weer gekoppeld aan de handhaving van de sancties en een ingewikkeld compensatieplan voor oorlogsslachtoffers in Koeweit. Een diplomatieke strijd over een totale herziening van dit beleid lijkt onvermijdelijk. De Franse president Chirac gaf dit weekeinde al aan wat de Amerikanen en de Britten als inzet van Parijs kunnen verwachten: hij wil een opheffing van het olie-embargo, wat Washington en Londen niet willen. Tegelijkertijd wil hij dat de wapencontroles doorgaan, maar dan door een ,,nieuwe organisatie'', met ,,nieuwe methoden''. Frankrijk wil een ,,fundamentele herziening'' van het VN-beleid jegens Irak. Ruslands wensen komen overeen met de Franse verlangens. Ook Moskou wil af van UNSCOM, en van haar zelfverzekerde en krachtig optredende chef Richard Butler. De Russische premier Primakov zei dit weekeinde dat er nu een politieke oplossing moet worden gevonden, zodat de luchtaanvallen niet worden herhaald. Moskou wil eveneens een herziening van de sancties en de huidige wapeninspecties terugschroeven naar een vorm lange-termijn monitoring. Oftewel: exit UNSCOM, en in de plaats daarvan een andere groep, meer in de stijl van bijvoorbeeld het Internationaal Atoomenergie Agentschap, dat in veler ogen minder agressief dan UNSCOM controleert. Grote vraag blijft wat Irak wil. UNSCOM komt er wat Bagdad betreft niet meer in. Maar gaat Saddam akkoord met lange-termijn-controles van zachtere aard? En leggen de Amerikanen en Britten zich daar bij neer, of niet? De Britse premier Blair zei dit weekeinde dat ,,we een veel beter regime nodig hebben waar Saddam netjes aan gaat meewerken''. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Albright, zei dat ,,inspecteurs op de grond'' de beste methode is. Maar als dat niet lukt, ,,dan hebben we andere middelen [satellieten etc.] voor het monitoren, en zoals ik heb gezegd, wij behouden ons het recht voor om geweld te gebruiken''. Daarmee is de toekomst van UNSCOM ongewis, en de inzet van debat in de V-raad. De VS en de Britten zijn op dit punt innerlijk tegenstrijdig: ze willen dat de wapeninspecteurs teruggaan, maar zij geloven dat Saddam toch niet met hen meewerkt, met of zonder UNSCOM. Zij sturen niet voor niets nu al nieuwe troepen. Maar moeten die straks weer toeslaan als Saddam weer niet meewerkt? En hoe lang is zo'n beleid vol te houden? Deze vraag houdt nauw verband met een andere steeds terugkerende vraag waar Washington en Londen nog geen antwoord op lijken te hebben: hoever willen ze gaan om Saddam niet alleen in zijn kooi te houden, zoals Blair zegt, maar ook om hem uiteindelijk te verwijderen?
|
NRC Webpagina's 21 december 1998 |
| Bovenkant pagina |
|
|
