Dossier Desert Fox

Nieuws

Achtergrond

Documenten

De Amerikaans-Britse bombardementen op Irak maken in de Arabische wereld meer dan ooit gevoelens van frustratie los. "Amerika heeft het Arabische volk weten te temmen'

Door onze redacteur MICHAEL STEIN

AMSTERDAM, 19 DEC. ,,Je weet niet half hoe boos en verbitterd wij, Arabieren, zijn. Maar wat kunnen we doen? We hebben geen enkele macht. We eten al decennia lang onze boosheid op. Soms denken we dat we er bovenop komen en weer een rol in de wereld kunnen spelen. Dan verdwijnt onze boosheid. Maar alleen voor korte tijd. Want als we met de feitelijke situatie worden geconfrontreerd door de machten van buiten die ons lot bepalen, blijkt dat we alleen maar gedroomd hebben. Dan blijkt dat we, als het er werkelijk op aankomt, niet serieus worden genomen. Wat doen we vervolgens? We beginnen aan een nieuwe droom, die nog verder weg staat van de onverdraaglijke realiteit van ons bestaan.''

Die uitspraak van een afgestudeerde Egyptenaar, twee jaar geleden, wordt nu in alle variaties in de hele Arabische wereld herhaald. De Amerikaans-Britse bombardementen op Irak maken meer dan ooit gevoelens van frustratie los. Amerika's Arabische vrienden weten zich geen raad met de situatie. Ze zijn apert tegen de Amerikaanse strafactie. Want ze willen niet dat het volk van Irak nog verder lijdt onder de zonden van zijn leider, Saddam Hussein. Maar ze weten ook dat ze met een supermogendheid te maken hebben, waarvan ze ook nog eens afhankelijk zijn - en daarom niet al te hard moeten protesteren.

Dus uiten de leiders van Egypte, Jordanië, Palestina, de Golfstaten, Algerije en Marokko, die onder geen beding hun banden met het machtige Amerika op het spel willen zetten, hun onlustgevoelens met plechtige verklaringen over de noodzaak van een diplomatieke oplossing - hoewel men weet dat die er niet is. Zelfs een top van de Arabische Liga, die informeel al was aangekondigd voor dit weekeinde, gaat bij gebrek aan onderlinge politieke overeenstemming niet door. Wat zouden de deelnemers daar voor het oog van de tv-camera's moeten zeggen? En wat zou men concreet kunnen besluiten?

Esmat Abdel-Meguid, de secretaris-generaal van de Arabische Liga, vertolkte de sentimenten van alle Arabische vrienden en vijanden van de VS met de verklaring dat ,,deze aanval beschouwd moet worden als een daad van agressie tegen een Arabisch land dat probeerde de resoluties van de Veiligheidsraad uit te voeren en daaraan gehoor te geven''. Abdel-Meguid, voorheen minister van Buitenlandse Zaken van Egypte, vroeg tevens waarom Israel, dat de uitvoering van het onlangs gesloten Wye-akkoord met de Palestijnen heeft opgeschort, wederom niet door de VS gestraft wordt.

Gelukkig hebben de Arabische leiders nog de media en de door hen aangestelde parlementen ter beschikking om de gal spuwen die zijzelf moeten inslikken. Gal over president Clinton en ,,zijn zionistische kliek'', die de ,,de politiek toepassen van met twee maten meten ten aanzien van de islamitische wereld en Israel''. Die zonder toestemming van de Verenigde Naties of van wie dan ook ,,onuitgelokte en door niets gerechtvaardigde agressie plegen tegen het Iraakse volk''. "Monica slaat toe' was de kop van een Arabische krant, toen de bombardementen begonnen.

Toch zijn de Arabische elites nu veel minder op de hand van Saddam dan tijdens de Golfoorlog van 1991. Ook zij weten intussen dat hij voor het grootste deel verantwoordelijk is voor hetgeen het Iraakse volk overkomt, en dat hij en zijn naaste omgeving alleen maar van de sancties profiteren. De Arabische buren van Irak beseffen maar al te goed dat zijn dreigende aanwezigheid hen dwingt om hun defensie-uitgaven op te schroeven.

Maar velen zijn er tegelijkertijd van overtuigd dat dát nu precies is wat de Amerikanen zo prettig vinden: eerst Saddam jaren lang beschermen, en hem vervolgens als boeman "in de kooi" houden, teneinde de Golfstaten te dwingen veel meer wapens dan nodig in de VS aan te kopen, waardoor ook zij worden verzwakt. Diezelfde Arabische elites vinden het net zo erg dat het eens zo sterke Irak door de VN-sancties en nu ook nog eens door de bombardementen permanent wordt verzwakt. Want, zeggen zij: ,,Wie plukt de vruchten daarvan? Israel natuurlijk!''

In de Arabische landen die wat verder weg liggen is de sympathie voor Saddam een stuk groter. Daar voelde men zich nooit rechtstreeks bedreigd door zijn machtsstreven of zijn wapens voor massavernietiging. Weliswaar was de Egyptische president Mubarak in 1990 bezorgd dat zijn Iraakse vriend Saddam de nieuwe Leider van de Arabische wereld zou worden, toen hij Koeweit overviel en daarmee de andere oliestaten in de Golf, zoals Saoedi-Arabië, in zijn invloedssfeer dreigde te krijgen. Maar die zorgen bestaan niet langer. Irak wordt integendeel nu weer gezien als een belangrijk Arabisch schild tegen de Iraanse machtsaanspraken in de Golf.

Want niet alleen de supermogendheid Amerika, die met de Arabieren alles kan doen wat hij wil, is vreselijk, ook de niet-Arabische regionale grootmachten Israel, Turkije en Iran worden gehaat. Opeens is er in de Arabische wereld grote sympathie voor Öcalan, de naar Italië uitgeweken leider van de Turks-Koerdische beweging PKK. Niet omdat men de Koerden zo goed gezind is, maar omdat hij de Turken zoveel hoofdpijn bezorgt.

Een Iraakse professor in Qatar vertolkte de machteloosheid, die overal in de Arabische wereld zo sterk wordt gevoeld. Hij zei dat de Verenigde Staten het Arabische volk hebben weten ,,te temmen''. ,,Zelfs als de massa's zouden reageren, zou dat geen effect hebben op het verloop van de gebeurtenissen.''