Dossier Desert Fox

Nieuws

Achtergrond

Documenten

DESERT FOX HEEFT EEN slangenkuil blootgelegd. Niet alleen blijkt doelwit Saddam Hussein allesbehalve geïntimideerd, maar langzamerhand opent zich een kloof tussen de staf van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties en de eerste uitvoerder van de afstraffing van het Iraakse regime, de Verenigde Staten.

Al sinds meer dan een jaar beschuldigt Saddam Hussein VN-inspecteurs van Amerikaanse nationaliteit ervan dat zij spionage bedrijven voor hun eigen land. Die beschuldiging krijgt nu bevestiging vanuit de omgeving van Kofi Annan. UNSCOM, de overkoepelende instantie van de VN-inspectieteams, zou, in strijd met zijn mandaat, rechtstreeks inlichtingen hebben verzameld voor de Amerikanen. Natuurlijk wordt dit verhaal in alle toonaarden tegengesproken. Maar dat UNSCOM, of onderdelen daarvan, nauw met geheime diensten van Israel en de VS heeft samengewerkt, lijkt, na eerdere onthullingen van de voormalige UNSCOM-medewerker Scott Ritter, moeilijk meer te ontkennen. Voorzover die samenwerking in dienst stond van UNSCOMs mandaat — opruiming van Saddams massavernietigingswapens — en instemming had binnen de VN-hiërarchie was er in beginsel niets op tegen. Twijfel zou gerechtvaardigd zijn bij een constatering dat VN-inspecteurs eigenmachtig Amerikaanse inlichtingendiensten zouden hebben geholpen bij bijvoorbeeld het selecteren van de doelen voor Desert Fox.

OOK DAARVAN zou overigens nog kunnen worden beweerd dat het één in het verlengde van het ander lag. Tenslotte houden Amerikanen, en Britten, staande dat zij met de operatie Desert Fox hebben gehandeld binnen de grenzen van opeenvolgende, Irak veroordelende, resoluties van de Veiligheidsraad en dat een nieuwe resolutie niet nodig was. Doel van zowel de internationale inspectie als van de luchtaanvallen was de uitschakeling van Saddams Iraakse minderheden en buurlanden bedreigende arsenalen, zou kunnen worden volgehouden. Maar dit zou toch een redenering zijn die niet overal zou worden overgenomen. Desert Fox zelf is omstreden gebleven. Drie van de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad hebben kritiek geuit over dan wel twijfel uitgesproken aan de rechtmatigheid en aan de doelmatigheid van de onderneming, daarin bijgevallen door tal van andere landen. Bovendien, als UNSCOM al inlichtingen voor ruimer gebruik verzamelt, kan dat slechts in opdracht van en ten dienste van zijn onmiddellijke opdrachtgever, de Veiligheidsraad, het geval zijn. Nauwe samenwerking met inlichtingendiensten van lidstaten, hoe praktisch op zichzelf ook, brengt risico's met zich mee voor de zuiverheid van de uitvoering van het verstrekte mandaat. Dat mag inmiddels duidelijk zijn.

MEER ALGEMEEN lijkt het naar buiten komen van de beschuldigingen op dit moment te moeten worden gezien tegen de achtergrond van het conflict dat zich voltrekt rondom de toekomst van UNSCOM. Het is geen geheim dat binnen de Veiligheidsraad grote verschillen van mening bestaan niet alleen over de personele bezetting van UNSCOM, maar nog meer over veranderingen in mandaat en optreden. Dat de jongste verwijten uit de omgeving van de secretaris-generaal komen, is dan ook op zijn minst opmerkelijk.