Dossier Euro

Nieuws

De invoering van de euro

De koers van de euro

Europese Centrale Bank

Economische en Monetaire Unie

Meningen

Feiten en cijfers

Links

AMSTERDAM, 16 JULI. Eens per week, op woensdag, lunchen de Nederlandse centrale bankpresident en de minister van Financiën met elkaar - als hun agenda's dat toelaten. Ze bespreken dan alle onderwerpen die vallen in het domein van Bank en ministerie, en dan vooral de verhouding tussen het begrotingsbeleid en de monetaire strategie. De bank kan geen goed rentebeleid voeren wanneer de begrotingspolitiek daar niet mee spoort, of zal op de hoogte moeten zijn van afwijkingen in het beleid van de minister om daarop te kunnen anticiperen.

In elk Europees land bestaat in een of andere vorm zo'n traditie, die ook na invoering van de ene Europese munt, de euro, zal worden voortgezet. Vorige maand werd de Europese Centrale Bank (ECB) opgericht om met ingang van 1999 het gezamenlijke rentebeleid te voeren voor de elf landen die meedoen met de euro.

Ook ECB-president Duisenberg heeft zijn 'lunchpartner'. Dat is de euro-11 raad,de informele ontmoeting van de ministers van Financiën van de elf landen die met de euro meedoen. Duisenberg was dan ook aanwezig op 6 juli in Brussel, toen de euro-11 na een tentatieve bijeenkomst in juni in Luxemburg, zijn eerste reguliere vergadering had. Wat hij daar van de begrotingsplannen van zijn elf ministers vernam moet hem, getuige zijn latere optredens, droevig hebben gestemd.

Die latere optredens sporen met de tweede traditie van bankpresident en minister van Financiën: als de minister niet wil luisteren of dat, gezien het beleid van de rest van de regering, niet mag, rest altijd nog de megafoon. Gezien de schouderophalende Haagse reacties op recente uitlatingen van president Wellink van De Nederlandsche Bank, Duisenbergs opvolger, over de te beperkte reductie van het Nederlandse begrotingstekort, is die methode in Nederland wat sleets geraakt. Maar in de nieuwe euro-context doet de megafoon nog goed dienst.

Duisenberg, zo bleek uit de euro-11 raad van 6 juli, bezwoer daar de elf ministers in alle beslotenheid dat zij te weinig gebruik maken van de oplevende economie om hun begrotingstekorten verder te saneren. Hij bevond zich daarmee in gezelschap van de Europese Commissie, die het zelfde standpunt is toegedaan, maar makkelijker door het gezelschap van ministers kan worden genegeerd.

Twee dagen later, op woensdag, zette Duisenberg in het openbaar zijn standpunt uiteen door, tijdens een persconferentie naar aanleiding van de bestuursvergadering van de ECB, een stevige waarschuwing uit te delen. Hij had, zo zei hij, die maandag in de euro-11 een ,,gele kaart'' uitgedeeld. ,,Als de landen niet doorgaan met het consolideren van hun begroting, dan kan dat het monetaire beleid van de ECB onder druk zetten.'' Waarmee hij bedoelde dat het nalaten van een verdere reductie van het begrotingstekort in de euro-landen tot gevolg kan hebben dat de ECB straks haar rente extra moet opschroeven. Gisteren herhaalde Duisenberg in bedekte termen die waarschuwing in een toespraak voor het Europees Parlement.

Nu de economische groei aantrekt, loopt, volgens de meeste prognoses, het gemiddelde begrotingstekort van de euro-landen terug van 2,7 procent van het bruto binnenlands product naar 2,6 procent in 1998 en 2,3 procent in 1999. Daarmee loopt het structurele tekort, dat de begrotingsbalans corrigeert voor de oplevende conjunctuur, in feite op. Maar er zijn ook tekenen dat, met name in Italië, de discipline die in 1997 werd betracht om te kwalificeren voor de EMU minder wordt. Tussen de landen die aan de Monetaire Unie toe doen, bestaan bovendien grote verschillen. Duitsland heeft al bekendgemaakt zijn tekort te willen laten dalen tot 0,5 procent in 2002. Maar de Franse minister Strauss-Kahn zegt een combinatie van tekortreductie en lastenverlichting na te streven. Het euro-gebied loopt zo het risico dat het gemiddelde begrotingstekort de eerstvolgende jaren dicht tegen de 3 procent aan blijft zitten, en dat baart de centrale bankiers in Frankfurt zorgen.

Duisenberg is erin geslaagd om de ECB meteen neer te zetten als een instituut waarmee niet te sollen valt. Met de gele kaart onderstreept de scheidsrechter zijn autoriteit. Met de rode oefent hij die autoriteit daadwerkelijk uit. Voor wie Duisenbergs metafoor logisch volgt, moet 'rood' hier staan voor de renteverhoging zelf.

www.nrc.nl/Economie