Dossier Euro

Nieuws

De invoering van de euro

De koers van de euro

Europese Centrale Bank

Economische en Monetaire Unie

Meningen

Feiten en cijfers

Links

Door onze redacteur MAARTEN SCHINKEL
FRANKFURT, 4 FEBR. Haalt de ECB de monetaire teugels strak aan? Zelfs als er dit jaar meer verhogingen volgen, blijven de rente- omstandigheden gunstig voor de economische groei in Euroland. De werkelijke monetaire verkrapping vindt plaats in de VS.

De Europese Centrale Bank (ECB) kijkt naar de markt, en de markt kijkt naar de ECB. Dat bleek gistsren bij de toelichting die ECB-president Duisenberg gaf op de renteverhoging van 3 procent naar 3,25 procent die de centrale bank afkondigde in Frankfurt.

Naast de geldgroei, de groei van de kredietverlening en de stijging van de grondstoffenprijzen als risicofactoren voor de prijsstabiliteit in Euroland, gaf Duisenberg twee bewegingen op de financiële markten als reden op. De eerste was de koers van de euro. Afgelopen maandag had Duisenberg na het overleg van de elf ministers van Financiën van de euro-landen, al aangegeven dat de zwkke euro een risico was voor de prijsstabiliteit. Een verklaring die een ommezwaai betekende in de negerende toon die tot dan toe was aangehouden. Duisenberg had de formulering van die verklaring, zo zei hij gisteren, dan ook minitieus voorbereid.

De andere marktfactor is de ontwikkeling van de lange-termijnrente op de obligatiemarkt. De tienjaarsrente bevindt zich op het hoogste niveau sinds 1997, en toont in de woorden van Duisenberg ,,de verwachting van een bestendige economische opgang'' in de eurozone.

De twee referenties, naar de valutamarkt en naar de obligatiemarkt, geven het ingewikkelde spel aan waarin de ECB met de markten verwikkeld is. De koersvorming op die markten heeft immers ook zeer veel te maken met de rentepolitiek van de ECB en de verwachtingen die beleggers koesteren. De lange termijnrente zal stijgen wanneer beleggers er niet gerust op zijn dat de centrale bank voldoende doet om toekomstige inflatie te beteugelen. En de euro zal, om dezelfde reden, doorgaans dalen.

Het spel tussen de kortlopende rente die de ECB dicteert, en de langlopende rente die beleggers bepalen, zegt op zijn beurt weer veel over de verwachtingen voor de economische groei. Is de korte rente veel lager dan de langlopende rente (een steile rentestructuur), dan wijst dat doorgaans op een zeer stimulerende monetaire politiek, die zich zal vertalen in een relatief hoge economische groei. Schroeft de centrale bank zijn kortlopende rentes op boven het niveau van de langlopende rente (een inverse rentestructuur), dan wordt er op de rem getrapt, en zal het momentum van de de economische groei sterk afnemen.

Vorig jaar steeg de langetermijnrente zeer sterk in Euroland, van 3,7 procent naar 5,5 procent, terwijl de korte rente per saldo gelijk bleef. De oplopende rentecurve wees zo op een flinke versnelling van de Europese conjunctuur, die volgens de verwachtingen dit jaar zal resulteren in een gezonde economische groei in Euroland met rond de drie procent.

Aan die omstandigheden komt dit jaar een einde. De meeste analisten hebben hun verwachtingen voor het rentebeleid van de ECB flink opgeschroefd. Gemiddeld denken ze dat de centrale bank zal doorgaan met verhogen tot vier procent. Daar horen driemaandsrentetarieven bij van zo'n 4,3 procent.

Tegelijkertijd is de verwachting dat de tienjaarsrente eerst nog wat zal oplopen, maar het jaar rond de 5,7 procent zal eindigen. Daarmee wordt de rentestructuur dus een stuk vlakker in de loop van het jaar. De ECB toont deze vervlakking van de rentestructuur als reactie op een stijgende korte-termijnrente overigens econometrisch aan in haar jongste werkdocument - met de bij voorkeur zonder kunstgebit uit te spreken titel 'Asymptotic confidence bands for the estimated autocovariance and autocorrelation functions of vector autoregressive models' (www.ecb.int). Maar de meeste beleggers leiden hem gewoon af uit een mengsel van intuïtie en signalen uit de rentetermijnmarkt.

De Europese vervlakking van de rentestructuur is echter relatief: de tienjaarsrente blijft een kleine anderhalf procent boven de driemaandsrente liggen. Anders is dat in de Verenigde Staten. Daar schroefde de Federal Reserve Board, het stelsel van centrale banken, woensdag de rente op tot 5,75 procent. De driemaandsrente stond daar gisteravond ook op dat niveau van 5,75 procent, terwijl de tienjaarsrente op 6,48 procent staat en de dertigjaarsrente op maar 6,04 procent. De Verenigde Staten hebben dus al een vlakke rentestructuur, en de verdere renteverhogingen door de 'Fed' die analisten verwachten, kunnen er in loop van dit jaar toe leiden dat er een omgekeerde, inverse, rentestructuur ontstaat.

Terwijl de rente-omstandigheden in Euroland dus kennelijk nog blijven zorgen voor economisch momentum, valt uit de Amerikaanse rentemarkt op dit moment af te leiden dat de langverwachte vertraging van de economische groei zich in de loop van dit jaar zal moeten gaan laten zien.

En op die verhouding tussen de Europese en Amerikaanse groeiverwachtingen is Duisenbergs geloof gebaseerd dat de euro zich zal moeten gaan herstellen tegenover de dollar. Nu moet alleen de valutamarkt daar nog van worden overtuigd.

www.nrc.nl/Economie

Feiten en
cijfers over
de ECB