Dossier Elektronisch zakendoen

Dossier Elektronisch uitgeven

Nieuws

Achtergrond

VNU

Wolters Kluwer

Reed Elsevier

Wegener

De Telegraaf

PCM

Overige uitgevers

Links

Reacties

Juridische informatie hoeft niet duur te zijn

Door onze redacteur STEVEN DERIX
ROTTERDAM, 12 OKT. Met het oprukken van Internet publiceren meer overheidsinstellingen wetten en jurisprudentie. Wat doen de uitgevers?

Mr. W.J.C.M. Van Nispen tot Sevenaer, griffier van de Hoge Raad der Nederlanden, heeft er ,,met belangstelling kennis van genomen''. Zelf heeft hij de site nog niet gezien. De medewerkers van de Hoge Raad hebben nog geen eigen internet-aansluiting. ,,Ja, in de bibliotheek staan één of twee van die apparaten. Maar ik geef eerlijk toe dat ik tot nu toe nog te lui ben geweest om een kijkje te nemen.''

Sinds enkele weken zijn alle uitspraken van de Hoge Raad op civielrechtelijk gebied gratis te raadplegen op www.jol.nl. Duco Sickinghe, managing director bij uitgeverij Kluwer, is er duidelijk trots op. De site is nog lang niet klaar, vertelt hij. Binnen enkele maanden zijn ook Kluwer-publicaties als Nederlandse Jurisprudentie (NJ) online (tegen betaling) te raadplegen. En op termijn moet jol.nl uitgroeien een 'community', een digitaal marktplein waar advocaten, rechters en bedrijfsjuristen niet alleen informatie opzoeken, maar ook communiceren, of een reis boeken. ,,Kluwer is on the move'', zegt Sickinghe.

Met de site is Kluwer justitie te snel af. Op 9 december opent het Elektronisch Loket Rechterlijke Organisatie (ELRO) zijn poorten. Op de ELRO-site zullen uitspraken van de Hoge Raad en de vijf gerechtshoven en een selectie van de vonnissen van de rechtbanken openbaar worden gemaakt. ,,Voorlopig kunnen we niet álle uitspraken van de verzamelde Nederlandse rechtscolleges op het net zetten'', zegt projectleider Jan van Coevorden. ,,Maar we bieden een zo uitgebreid mogelijke collectie. Daarbij richten we ons op wat we denken dat de burger interesseert. Uitspraken over huurrecht, maar ook zaken als Tjoelker.''

De Nederlandse overheid is bezig met een inhaalslag, vertelt Ton Beers, docent staats- en bestuursrecht aan de Katholieke Universiteit Brabant en gespecialiseerd in informatierecht. Want tot voor kort rekende de overheid het niet tot haar taak om jurisprudentie en wet- en regelgeving systematisch naar buiten te brengen. ,,Wetten werden afgedrukt in de Staatscourant. Als de wet werd gewijzigd, werd alleen de wijziging afgedrukt. Als je over de gehele wettekst wilde beschikken, dan moest je dat zelf bijhouden. Voor gerechtelijke vonnissen gold dat deze alleen in het openbaar dienden te worden uitgesproken. Deze werden helemaal nergens gepubliceerd.'' Wie een uitspraak van de rechter zwart op wit wil hebben, betaalt nog steeds zeven gulden griffiekosten - plus veertig cent per pagina.

Uitgevers als Kluwer vulden de leemte. Al meer dan honderd jaar verzamelt de uitgever wetteksten en gerechtelijke uitspraken, sorteert ze, voorziet ze van commentaar en publiceert ze in de vorm van verschillende tijdschriften. Geen jurist in Nederland of hij heeft een abonnement op de NJ à twaalfhonderd gulden per jaar. Een vaktijdschrift als Schip en Schade is onmisbaar voor elke Rotterdamse advocaat in de 'natte sector'. Dat uitgevers zo verantwoordelijk werden voor een overheidstaak werd niet als een probleem gezien, vertelt Ton Beers. ,,Uitgevers waren vroeger toch nette heren van stand, geen grote commerciële conglomeraten met messcherpe winstdoelstellingen.''

Maar met de komst van Internet gingen er opnieuw stemmen op om overheidsinformatie gratis beschikbaar te stellen. ,,Iedereen wordt geacht de wet te kennen'', zegt Beers. ,,Dus het is eigenlijk niet meer dan logisch dat de overheid de burger in de gelegenheid stelt hiervan kennis te nemen.'' In 1996 kwam toenmalig staatssecretaris Kohnstamm met de nota Toegankelijkheid Overheidsinformatie, waarin werd aangekondigd zoveel mogelijk informatie via Internet openbaar te maken. Een resultaat hiervan is de site www.overheid.nl, waar de burger terecht kan voor officiële stukken als de Rijksbegroting 1999, maar ook voor alle relevante wet- en regelgeving op het gebied van onderwijs.

De publicatiedrift van de overheid betekende niet meteen concurrentie voor uitgevers. Begin jaren negentig sloot Kluwer nog een zeer lucratief contract met het minsterie van Binnenlandse Zaken en het parlement voor het opzetten van de Algemene Databank Wet- en Regelgeving (ADW), waarin men verfijnde zoekopdrachten kan uitvoeren — na betaling aan Kluwer. Met het steeds verder oprukken van Internet zijn er echter steeds meer overheidsinstellingen, maar ook particulieren, die overgaan tot het publiceren van wetteksten en jurisprudentie. De Katholieke Universiteit Brabant en de Universiteit van Amsterdam publiceren alle fiscale arresten van de Hoge Raad. Verschillende rechtbanken hebben al een eigen site, waarop men vonnissen kan vinden. Vorig jaar voerde uitgever Vermande, een dochter van de SDU, een proces tegen de Amsterdamse rechtenstudent Pavel Bojkovski, die volledige inhoud van een cd-rom van de uitgever op het net had gezet.

Desondanks zal er voldoende markt voor uitgevers overblijven, denkt Kluwer-manager Sickinghe. ,,Ons werk zal veranderen, natuurlijk. Maar vergeet niet, wij doen meer dan het uitgeven van platte tekst. Wat wij doen is toegevoegde waarde genereren. Dat doen we door een vonnis van commentaar te voorzien, maar ook door de informatie te ontsluiten door middel van allerlei zoeksleutels. De toekomst is dat klanten niet gaan betalen voor kale overheidsinformatie, maar voor de toegevoegde waarde.''

Voor niet-juristen is het beschikbaar stellen van 'ruwe' wettekst en jurisprudentie echter een grote stap vooruit, denkt informatierecht-deskundige Beers. ,,Er zijn onnoemelijk veel gebruikers buiten de juridische professie die belang hebben bij deze informatie, denk aan vakbonden of milieugroeperingen, maar ook gewone particulieren. Want de juridisering van onze maatschappij gaat nog steeds door.''